Mavzu: Paskal dasturlash tili r e j a: Kirish 1

Chiqarish operatori 
Chiqarish operatori dasturda hosil bo’lgan natijalarni chiqarish uchun qo’llaniladi. Chiqarish 
operatori quyidagi ko’rinishlarda bo’lishi mumkin: 
1. WRITE (x, y, z, …) – bu operator bajarilganda x, y, z, … o’zgaruvchilarning qiymatlari 
chiqariladi. 
2. WRITELN (x, y, z, …) - bu operator bajarilganda x, y, z, … o’zgaruvchilarning qiymati 
chiqariladi va yangi satrga o’tishni ta’minlaydi. 
3. WRITELN – display ekranida yangi satrga o’tishni ta’minlaydi. Bunda x, y, z, … lar 
qiymati chiqarilishi kerak bo’lgan o’zgaruvchilarning ro’yxati. Bu yerda WRITE (x, y, z, 
…) va WRITELN operatorlari birgalikda WRITELN (x, y, z, …)
Butun turdagi o’zgaruvchining qiymati butun son ko’rinishida, haqiqiy turdagi o’zgaruvchining 
qiymati qo’zg’aluvchi yoki qo’zg’almas nuqtali ko’rinishdagi haqiqiy son sifatida, mantiqiy 
o’zgaruvchining qiymati TRUE (chin) yoki FALSE (yolg’on) ko’rinishlarda, simvonlli 
o’zgaruvchilarning qiymatlari alohida simvollar ko’rinishida chiqariladi. 
Chiqarish operatorida butun va haqiqiy sonli qiymatlarni chiqarishda qulaylik uchun 
formatlarni, yani ajratilga joyni ham ko’rsatish mumkin.
Butun sonli qiymatlarni chiqarishda operatorning umumiy ko’rinish quyidagicha bo’ladi; 
write(a:m); yoki writeln(a:m); bunda a-o’zgaruvchi nomi; m-chiqarilayotgan qiymat 
uchun ajratilga joyni bildiradi (m-butun son). 

---

12 
3. Chiziqli jarayonlarni dasturlash. 
 
Paskal dasturlash tilida dastur quyidagi ko`rinishda bo`ladi: 
Program ; 
Label  
a,b,c,d;  
Const  
=; 
Type  
=; 
Var  
:; 
Procedure 
; 
Function
; 
Begin  
; 
End.  
Kiritish operatori read(x) yoki readln(x). Bu yerda x argument ya’ni x ning qiymatini 
kiritish buyrug`i berilgan. Read operatoridan readln operatorini farqi o`zgaruvchi qiymatini 
kiritishni tashkil qilgandan so`ng kursorni yangi qatorga o`tkazadi. 
Chiqarish operatori write(x) yoki writeln(x). Bu ham yuqoridagich farqlanadi. 
« := » – o`zlashtirish operatori. Operator oldidagi o`zgaruvchiga operator keyinidagi 
qiymatni yoki o`zgaruvchi qiymatini o`zlashtiradi.
 

---

13