Mavzu: pedagogika fanining rivojlanish bosqichlari

Pedagogikaning asosiy kategoriyalari.

Tayanch iboralar: fanning asosiy tushunchalari, bilim berish, ma’lumot ta’lim tarbiya natijasidir, o’qituvchi va o’quvchi faoliyati, inson kamoloti, insonning shakllanishi, dunyoqarash va xulqning tarkib topishi.

Insonshunoslik fanlari tizimida pedagogika faning o’ziga xos xususiyati shundan iboratki, u shaxsni shakllantirish va rivojlantirish uchun tarbiya, ta’lim, ma’lumot qonuniyatlarini o’rganadi va ularning yaxlitligini, uyg’unligini ta’minlash uchun pedagogik shart sharoitlar yaratadi. Shu bois pedagogika fanining asosiy tushunchalari (kategoriyalari) tarbiya, ta’lim, ma’lumot, rivojlanish, bilim, ko`nikma, malaka va boshq.

Ma’lumki, shaxs turli omillar ta’sirida shakllanib, rivojlanadi. Sotsial ma’nodagi tarbiya tushunchalari insonning tevarak atrofidagi ijtimoiy sharoitlar, u yashagan tuzimning unga ta’siri sifatida tushuniladi. Tarbiya bu ta’sirlarning ijobiysidan to’la foydalaniladi, salbiy ta’sirni zaiflashtirishga harakat qiladi. Tarbiya haqida pedagogik nuqtai nazardan keng ma’no beradigan bo’lagi, ta’lim tarbiya muassalari tizimida amalga oshiriladigan butun o`quv tarbiya jarayoning biror maqsadni amalga oshirish uchun oldindan tashkil etilgan faoliyat tushuniladi. Milliy mustaqillik tarbiyasining maqsadi mehnat va ijtimoiy faoliyatga, Vatan himoyasiga tayyor bo’lgan, barkamol shaxsni tarkib toptirishdan iborat.

O`qitish o`qituvchi bilan o`quvchilarning o’zaro munosabatidan iborat bo’lgan, aniq maqsadga qaratilgan jarayondir. Ta’lim jarayonida o`quvchilar, o`qituvchi boshchiligida insoniyat tomonidan yaratilgan, hayot uchun, kelajak faoliyati uchun zarur bo’lgan ilmlar bilan qurollanadilar, amaliy ko’nikma va malakalarga ega bo’ladilar. Ta’lim jarayonining o’ziga xos xususiyatlaridan yana biri Shundan iboratki, bu jarayonda ijodiy tafakkur rivojlanishi, intellektual qobiliyatlarni jadal o’sishi, mustaqil bilim olishi uchun imkoniyatlar yaratiladi. Agar, bu jarayon o`qituvchi va o`quvchining faolligi asosida tashkil etilmasa o`qishdan kutilgan maqsadga erisholmaydi. O’qituvchi bu jarayonda faqat ma’lumotlar bayon qilish, o’zlashtirish jarayonini boshqarish bilan cheklanmay, o`quvchilar o`quv biluv faoliyatlarini tashkilotchisi bo’lishi kerak.
O’zbekistonda milliy istiqlolga erishilgach, ma’naviy qadriyatlarini va aqliy salohiyatini qayta tiklash davriga qadam qo’yildi.
Iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy sohalarda tub o’zgarishlar davri boshlanadi. Jahon xalqlari bilan aloqalari kengaya boshladi. Bu esa, milliy madaniyatimizni yuksaltirishni, ma’naviy merosimizni chuqur o’rganishni, milliy istiqlol mafkurasini yaratishni taqazo etadi.
Har bir ijtimoiy tuzum kelajagi, insoniyat iqboli, kishilarni hayot va turmush darajasi fan va madaniyat taraqqiyoti bilan bevosita bog’liqdir. Fan va madaniyat rivojlanishi ta’lim tarbiya ishlarining qay yo’sinda olib borilishidan kelib chiqadi.