Mavzu: Plastik deformatsiyaning tabiati

Eng qulay yo‘nalgan donachalardagi siljishlarning tashqi ko‘rinishi birinchi marta D.K.CHernov tomonidan topilgan va ko‘pincha deformatsiyalanayotgan jism sirtida kuzatiladigan sirpanish chiziqlaridir. 12-rasmda qalin metall taxtasidan kesib olingan xomaki maxsulotning oksid pardasi qoplangan sirtida hosil bo‘lgan sirpanish chiziqlari ko‘rsatilgan. Donachalardagi birinchi siljishlar deformatsiyalanayotgan jismda eng katta urinma kuchlanishlar ta’sir ko‘rsatayotgan yo‘nalishlarda sodir bo‘lgani sababli, polikristall jism yuzasida ko‘rinadigan sirpanish chiziqlari, unda qo‘yilgan kuchlar keltirib chiqaradigan maksimal siljituvchi kuchlanishlar yo‘nalishi haqida xulosa chiqarishga imkon beradi. Deformatsiyalovchi kuchlar oshgan sari, qulay bo‘lmagan yo‘nalishlardagi sirpanish tekisliklarida ta’sir etayotgan urinma kuchlanishlar plastik deformatsiyalar boshlanishi uchun zarur bo‘lgan kattalikka yetadi. Deformatsiya polikristallning yanada ko‘proq donachalarini qamrab ola boshlaydi. Metallning ko‘plab donachalarini plastik deformatsiyaga kirishishiga to‘g`ri keladigan chiziqli cho‘zilish yoki siqilishdagi normal kuchlanish oquvchanlik chegarasi hisoblanadi.

Sovuq deformatsiyada mustahkamlanish

Sovuq deformatsiyada mustahkamlanish

Polikristallning plastik deformatsiyasi metallning mexanikaviy, fizikaviy va kimyoviy xossalarini ancha o‘zgarishiga olib keladi. Deformatsiya darajasini oshishi bilan deformatsiyaga qarshilikning barcha ko‘rsatkichlari: elastiklik, proportsionallik, oquvchanlik va mustahkamlik chegaralari oshadi, shuningdek metallning qattiqligi ham oshadi. Bu bilan bir vaqtda plastiklik ko‘rsatkichlarini (nisbiy cho‘zilish, nisbiy siqilish, zarbiy qovushqoqlik) kamayishi kuzatiladi; elektr qarshilik oshadi, korroziyaga qarshilik, issiqlik o‘tkazuvchanlik kamayadi, ferromagnit metallarning magnit xossalari o‘zgaradi va xokazo. Metallarning plastik deformatsiya jarayonida mexanikaviy va fizika-kimyoviy xossalarini o‘zgarishi bilan bog`liq xodisalar to‘plami mustahkamlanish (parchinlanish) deb ataladi. Hozirgi vaqtgacha mustahkamlanishning fizikaviy tabiati to‘liq aniqlanmagan.