Mavzu: Plastik deformatsiyaning tabiati

Metallar fazoviy kristall panjarasining asosiy elementar katakchalarini namunaviy shakllari 2 - rasmda keltirilgan.

Metallar fazoviy kristall panjarasining asosiy elementar katakchalarini namunaviy shakllari 2 - rasmda keltirilgan.

2 - rasm. Kristall panjaraning elementar katakchalari.

Kubsimon panjaralar (2-rasm, a va b)  =  =  burchaklar tengligi va a = b = c panjara parametrlarining o‘zaro tengligi bilan ajralib turadi. Agar kubsimon panjarada elementar katakcha kubining uchlarida joylashgan atomlardan boshqa, kub markazida joylashgan atom ham bo‘lsa, unda bunday panjara hajmiy markazlashtirilgan kubsimon deb ataladi. Kub tomonlarining markazida joylashgan atomlarga ega bo‘lgan kubsimon panjara tomonlari markazlashtirilgan kubsimon deb ataladi. Geksagonal panjaraning elementar katakchasi (2 - rasm, v)  =  = 900 va  =1200 burchaklar qiymati va panjaraning faqat ikkita parametrini o‘zaro tengligi a = b  c bilan ajralib turadi.

Kubsimon panjaralar (2-rasm, a va b)  =  =  burchaklar tengligi va a = b = c panjara parametrlarining o‘zaro tengligi bilan ajralib turadi. Agar kubsimon panjarada elementar katakcha kubining uchlarida joylashgan atomlardan boshqa, kub markazida joylashgan atom ham bo‘lsa, unda bunday panjara hajmiy markazlashtirilgan kubsimon deb ataladi. Kub tomonlarining markazida joylashgan atomlarga ega bo‘lgan kubsimon panjara tomonlari markazlashtirilgan kubsimon deb ataladi. Geksagonal panjaraning elementar katakchasi (2 - rasm, v)  =  = 900 va  =1200 burchaklar qiymati va panjaraning faqat ikkita parametrini o‘zaro tengligi a = b  c bilan ajralib turadi.

Panjaralarning keltirilgan uch turi ko‘plab metallarga taalluqlidir.

Panjaralarning keltirilgan uch turi ko‘plab metallarga taalluqlidir.

3-rasm. Kubsimon katakchada o‘tkazilgan tekisliklarning belgilanishi.

Hajmiy markazlashtirilgan kubsimon katakchali panjaraga masalan, metallar: - va - temir, litiy, vanadiy, volfram, molibden, xrom, tantal egadir; alyuminiy, - temir, oltin, mis, nikel, platina, qo‘rg`oshin, kumush metallari tomonlari markazlashtirilgan kubsimon katakchalarli panjaraga ega; geksagonal zich joylangan katakchalarli (ya’ni, prizmaning ichida uchta atomga ega bo‘lgan, 2-rasm, v) panjara magniy, rux, beriliy, kadmiy, kobalt,  - titan metallarida bo‘ladi.