Mavzu: qandli moddalar ishlab chiqarish texnologiyasida

4-rasm. Shakarni kristallashtirishning texnologik sxemasi

Qand-shakarda yopishib kolgan tudarlar va ferromagnit chiqindilar bo‘ladi. Ferromagnit chiqindilar elektromagnit seperator yerdamida ajratib olinadi. Navga ajratuvchi qurilmada (14) esa yopishkok masalalar ajratiladi.Kristallarning ulchamiga qarab 3 fraksiyaga ajratiladi. So‘ngra kadoklash xonasida urnatilgan bunkerga (15) yuboriladi.
Utfel I ni syentrofugalashdan sung olingan otekalar, (3) yiggichga birinchi otek

4. 
   yiggichga 2 otek nasos orqali qo‘yiladi.
   
   2. 
      kristalizatsiyalangan utfeldan (utfelII), I utfeldan olingan birinchi va 2 oteklar aralashmasini vakuum apparatda (5) tarkibida quruq moddasi 93 foiz bulguncha kaynatib xosil kilinadi. So‘ngra xosil qilingan utfel II ( 25) utfell aralashtirgichga yuboriladi va unga kaynok suv sepiladi. (26) utfel ajratgich bu utfel orqali (28) syentrofugaga yuboriladi.
      

Syentrofugalash natijasida utfel II dan 2 ta otekk ochiladi. Birinchi otekk (6) yiggichga 2 otekk esa 7 yiggichga yuboriladi.

а ут тфе
Utfel III ni kaynatish uchun (8) vakuum apparatg fel II ning 2 va 1 otteklari affinasion ottekk bilan birga ketma-ket qo‘shiladi. U l tarkibida quruq moddalar miqdori93,5-95% bo‘lgan bunday utfel tayer xisoblanadi va (18) utfellashtirgich orqali kristallash uchun (19) kristallash qurilmasiga yuboriladi. Bunda 32 soat davomida tayer utfelni 70-75 xaroratdan 35-40 S xaroratgacha sovutib shakar qo‘shimcha kristallanadi. Utfel ajratuvchida (21) utfel 45-50 S gacha kizdiriladi va syentrofuga (22) da shakarni suv bilan okarmasdan syentrofugalanadi. Ajratiladigan otekk (melassa) nasos (23)
yordamida (17) taroziga beriladi. Tarozida ulchanadi va saklash uchun saklash xonasiga yuboriladi.

2. 
   kristalizatsiya shakari (24) ofinatorga yuboriladi, bunda I utfeldan olingan birinchi otekk bilan (20) aralashtirgichda suv qo‘shib tozalangan sharbat bilan tarkibida quruq moddalari bilan 74-76 foiz bulguncha aralashtirib, quruq moddalari 89-90 foiz bo‘lgan afinasion utfel xosil kilinadi.
   

Utfelni aralashtirish jarayenida (20 minut davomida) afinator tarkibidagi qand bo‘lmagan qism kristal qand plenkasidan toza eritmasiga utadi. (Diffundiriyent). Shakarni bundan tozalash usuli affinatsiya tozalash deyiladi.
Affinatordan chikgan utfel (26) utfel ajratgichga tushadi va olingan utfel syentrofuga (27) syentrofugalanadi. Afinatsiyalangan otekk va qand offinadni suv bilan oklashdan keyin xosil bo‘lgan otekk birgalikda utfel II dan olingan birinchi otekkni yigib oluvchi idishga yuboriladi. (22) syentrofugadagi elakni yuvishda xosil bo‘lgan sharbathamshu yerga qo‘yiladi.
Syentrofugadan keyin II va III kristallangan shakar (2) shnek yordamida klerovochnыy apparatga yuboriladi. Bunda 2 saturatsiya sharbati tarkibida quruq moddalar miqdori65-70 foiz bulguncha eritiladi. (klerovkalanadi). Klerovka sharbat bilan birga bug‘latgich qurilmasidan chikib, sulfitatsiyalanadi. Lavlagidan qand ishlab chikariladigan bir kator korxonalardagi mahsulot ishlab chikarish bo‘limida 2 marta kristalizatsiyalash sxemasi kullaniladi. Bunday sxemani kullanilganda tonna lavlagini kayta ishlashda 1,038 gj issiklik energiyasi sarflanadi.

3.