Mavzu: Shariat tomonidan o’rnatilgan soliq masalasi va turlari. Oriental universiteti Iqtisodiyot yo’nalishi Asqarova Muniraning mustaqil ishi Ислом иқтисодиёти асослари: - Маълумки, Ислом дини таълимотига кўра, барча мол-мулклар соҳиби – Аллоҳ таолонинг ёлғиз ўзи бўлиб, қайси бандасига қанча бойлик бериш у зотнинг хоҳиш-иродаси билан амалга ошади. Аллоҳ таоло ўзининг адолатли мезони билан баъзи бандаларни бошқаларга қараганда кўпроқ мол бериб синайди. Бойликка ружуъ қўйиш, уни ҳамма нарсадан афзал деб билиб қолишдан сақланиш учун инсонлар ўз маблағларидан ихтиёрий ва мажбурий тарзда бошқаларга инфоқ-эҳсон қилишлари мумкин. Ихтиёрий эҳсонларга ҳадя, садақа кабилар кирса, мажбурийлари қаторига закот, ушр, фитр садақа, фидя ва жизя кабилар киради.
- Аллоҳ таоло ўз китобида қуйидагича марҳамат қилади:
- “Аллоҳнинг йўлида молларини сарфлаб, сўнгра сарфлари кетидан миннат қилмай ва озор бермайдиганларнинг ажрлари Роббилари ҳузуридадир. Уларга хавф йўқ ва улар хафа ҳам бўлмаслар” (“Бақара” сураси, 262-оят).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам давридаги молиявий манбалар: - Ислом дини ривожланишининг дастлабки йилларида фай (урушларда олинган ўлжа) ва садақа асосий молиявий манбалар ҳисобланган. Иккинчи ҳижрий йилда Закотнинг фарз бўлиши билан, у асосий молия манбаига айланди. Закот нақд пуллардан, шунингдек чорва моллари, тижорат моллари, кон ва хазиналардан олинарди. Ердан чиққан ҳосилдан эса ушр олинган. Мусулмонлар билан бирга истиқомат қиладиган ғайридинларнинг тинчлигини таъминлаш мақсадида улардан жизя солиғи олинган. Демак, Пайғамбаримиз алайҳиссалом даврларида давлат хазинаси асосан қуйидаги манбалар: закот, садақа, хумс (олинган ўлжанинг бешдан бир қисми) ва жизя асосида шакллантирилган ва мазкур йиғилган маблағлар жамиятнинг заиф қатламларини молиявий қўллаб-қувватлаш, давлат хавфсизлигини таъминлаш, янги масжид-мадрасаларни қуриш, йўлларни таъмирлаш, кўприклар ва шу каби инсонларга манфаат келтирадиган иншоотларни барпо этиш мақсадида сарфланган.
Do'stlaringiz bilan baham: |
