Харож солиғи Набий алайҳиссалом даврларида ҳам, Ҳазрати Абу Бакр розияллоҳу анҳу халифалик даврларида ҳам бўлмаган. Умар розияллоҳу анҳу уни биринчи бўлиб жорий этган шахс ҳисобланади. - Харож солиғи Набий алайҳиссалом даврларида ҳам, Ҳазрати Абу Бакр розияллоҳу анҳу халифалик даврларида ҳам бўлмаган. Умар розияллоҳу анҳу уни биринчи бўлиб жорий этган шахс ҳисобланади.
- Абу Юсуф Омир аш-Шаъбий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинишича, Умар розияллоҳу анҳу Савад (Ироқ ерлари)ни ўлчатдилар ва унинг жами майдони 130 миллион жарийб (тах. 163,800-206,960 км2 га тенг) экани аниқланди. Шундан сўнг Амирул мўминийн зироат экинлари экилган ҳар бир жарийб (тах. 12-16 сотих) ерга бир дирҳам пул ва бир қафиз (тах. 24-25 кг) зироат маҳсулоти; ҳар бир жарийб узумзорга 10 дирҳам; ҳар бир жарийб хурмозорга 5 дирҳам харож солиғини; у ерда истиқомат қилувчиларга эса 12, 24 ёки 48 дирҳамдан жизя сўлиғини тайин этдилар.
Жизя солиғини 3 хил қилиб белгилашда Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу ҳар бир инсоннинг молиявий ҳолатини эътиборга олдилар. Натижада, жизя учун қуйидаги 3 хил даража жорий этилди: - Жизя солиғини 3 хил қилиб белгилашда Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу ҳар бир инсоннинг молиявий ҳолатини эътиборга олдилар. Натижада, жизя учун қуйидаги 3 хил даража жорий этилди:
- 1. ҳар бир бой-бадавлат инсон учун йилига 48 дирҳам;
- 2. ҳар бир ўртаҳол аҳоли учун йилига 24 дирҳам;
- 3. ҳар бир камбағал инсон учун йилига 12 дирҳам.
- Ер солиғи – харожнинг қийматини белгилашда ҳам Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу ердан униб чиққан нарсанинг ва деҳқонларнинг ҳолатига риоя қилдилар.
- Ривоят қилинишича, Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу Шом ерлари фатҳ этилгач, у ерларга ҳам, Миср ерлари фатҳ этилгач, Миср ерларига ҳам Ироқда қўлланган солиқларни жорий этдилар.
- Аллома Сарахсий айтадилар: “Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу Савадул Ироқ ерларига солиқ солишда суннатга суянганлар”.
3. Ушр. - Шунингдек, ҳар бир мусулмонга ердан чиққан ҳосилнинг ўндан бир ёки унинг ярми (яъни йигирмадан бир) қисмини Ушр сифатида бериш ҳам вожиб ҳисобланган (ҳозирда ҳам шундай). Мусулмон бўлмаганлар эса харож беришарди. Чунки улар мусулмонларнинг ерларидан фойдаланишган. Харождан йиғилган маблағлар анҳорлар қазиш, йўлларни таъмирлаш, кўприклар қуриш каби аҳли китобларга ҳам манфаат келтирадиган ишларга сарф қилинган.
- Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу кўплаб ўлкалар мусулмонлар ихтиёрига ўта бошлагач, давлат ишларини идора қилиш учун янги тузилма – Девонга асос солдилар. Девон орқали давлат хазинаси – байтулмолни тўғри тасарруф этиш давом эттирилди.
Do'stlaringiz bilan baham: |
