4. Ушур. - Бу даврда тижорат билан боғлиқ яна бир солиқ мавжуд эди. Бу солиқдан кўра кўпроқ бугунги кундаги божхона тўловлари – божларига ўхшаб кетади.
- Ушур – ислом мамлакатларида импорт ва экспорт маҳсулотларидан олинадиган солиқ, йиғим тури бўлган. Ушурнинг миқдори мусулмонлар учун маҳсулотнинг ўндан бирнинг тўртдан бири (қирқдан бир, яъни 2,5%), зиммий учун ўндан бирнинг ярми (йигирмадан бир, яъни 5%), аҳли ҳарблар учун (бошқа давлат фуқаролари учун) ўндан бири (яъни 10%) деб белгиланган.
- Ушурлардан йиғилган маблағлар тожирларнинг жонини ва молини ўғри ва талончилардан, қароқчилардан ҳимоя қилиш каби ишларга сарфланган.
5. Хумс (ўлжанинг бешдан бир қисми) - Урушларда олинган ўлжаларнинг бешдан бир қисми жамият манфаатлари учун байтулмолга топширилган. “Анфол” сурасида Аллоҳ таоло қуйидагича марҳамат қилади:
- “Ва агар Аллоҳга, фурқон куни – икки жамоат тўқнашган куни бандамизга нозил қилган нарсамизга иймон келтирган бўлсангиз, билингки, ўлжага олган нарсангиздан бешдан бири Аллоҳга, Расулига, яқинларига, етимларга, мискинларга ва мусофирларгадир. Ва Аллоҳ ҳар бир нарсага қодирдир” (41-оят).
6. Закот. - Закотни давлат эҳтиёжлари учун олиб бўлмайди, балки у бойларнинг молидаги камбағалларнинг ҳақи ҳисобланади. Шундай бўлса-да, закот давлатнинг ижтимоий ҳимоя деб аталадиган вазифасини ўзига олгани учун давлат ғазнасидаги маблағларнинг тежалишига катта ёрдам беради.
- Исломнинг илк даврларидан то бугунги кунимизга қадар закот мусулмонлар томонидан узлуксиз адо этиб келинмоқда. (Закот тўғрисида батафсил маълумотларни аввалги постларимизда бериб ўтган эдик).
- Демак, юқоридагилардан хулоса қилишимиз мумкинки, Исломнинг аввалида жорий этилган “солиқлар” ва мажбурий йиғимлар давлат учун ўзининг зиммасидаги вазифаларни тўғри ва ўз вақтида адо этиш ҳамда халқ хотиржамлиги ва хавфсизлигини таъминлашда муҳим иқтисодий омил бўлган.
Do'stlaringiz bilan baham: |
