Мавзу: Систематика ва номенклатура. Органик дунёнинг умумий классификацияси

Bacteria. БАКТЕРИЯЛАР ДУНЁСИ

(ЮнончаBacterian-Таёқча)

Бактерияларга хивчинли (қилсимон оёқлилар) ёки ҳаракатланмасдан ёпишиб яшайдиган бир хужайрали прокариотлар, энг содда жониворлар киради. Хужайралар кўпинча турлича тўпланиб, бирлашган ва ипсимон, чўпсимон, юмалоқ, бўрамали, юдузсимон ёки соябонсимон шаклларда бўлади. Бактериялар ва улар тўдасининг ўлчами 0,015 0-0,2 дан 10 мкм ва ундан катта, ўртача 1 мкм.га яқин.

Вулқонли ўлка атрофларида океаннинг абиссал оазисларида гигант, ниҳоятда катта бактериялар тўпланган.

Бактеиялар⁴ ҳамма сув ҳавзалари, чуқурликлар, тупроқ қатлами, тоғжинслари, ҳаво, ҳайвон, ўсимлик ва энг содда ҳайвонларда учрайди. Бактериялар ҳарорат 110-1400 бўлган вулқонли ўлкалар, шўрлиги 32 %гача бўлган сувларда учрайди ва литосферанинг ноорганик бирикмалари хисобига СО2 ни ўзлаштириб олади. Бактериялар модда алмашиш хили бўйича, икки гурухни ўз ичига олувчи: аэробли-хаёт жароёнлари кислародли шароитда, анаэробли -хаёт жароёнлари кислородсиз шароитларда кун кечиради.

Бактерияларнинг яшаш фаолияти билан темир рудалари, олтинггугурт, пирит, селитра, графит, корбонатлар, фосфоритлар, нефт ва газ конлари боғлиқ. Хужайра пўстлоғи қазилма қолдиқ сифатида сақланиб қолиши мумкин. Аниқ маълумотларга кўра, бактериялар 3,5 млрд. йил олдин ҳосил бўлган кремнийли тоғ жинсларда топилган. Археозоя ва протерозоя.

қазилма прокариот ва эукариотлари (?) а —қадимги(?) организмлар (3,8 млрд йил); б— д — прокариотлар, бактериялар ва цианобионтлар (б— г — 3,5 млрд йил, д — 2,5 млрд йил); е—к — прокариотлар ва эукариотлар (?) (2 млрд йил); л — SpitiUopsis,-вероятно, ипсимон бактериялар;

м —систематик холати ноаниқ (л, М — венд) (а—д— Earth 's..., 1983; е—к — Крўлов, 1968; л,

м - Витп, 1995)ларда топилган.