mavzu soat juftlik Oila, madaniyat va jamiyat

Oilalarning bolalarga ta'siri
Ijtimoiylashishda ota-onalar va boshqa oila a'zolari mehr-oqibatni intizom bilan birlashtiradilar. Ular, shuningdek, bolalarni kundalik ishlarda qatnashishga va bolalar ta'limi bilan shug'ullanishga undaydi.
Ota-onalar uchun uslublar
Ota-onalar bolalarning imo-ishoralariga sezgir munosabatda bo'lish, ularga hissiy yordam berish va ularning yutuqlarini rag`batlantirish orqali mehr-muhabbat bilan muloqotda bo`lishlari kerak.
Ota-onalikning yana bir jihati bu intizomdir. Bolalar o'zlarining kuchli irodalariga ega, ammo ularda uzoqni ko'ra olish va o'zini tuta bilish qobiliyati yo'q. Bunga javoban ota-onalar bolalarning harakatlari natijalarini oldindan bilishga, qoidalarga rioya qilishga va xatolarini tuzatishga o'rgatadilar. Ota-onalar bolalarni tarbiyalash uchun turli xil usullardan foydalanadilar, jumladan, mulohaza yuritish, tanbeh berish, mehrdan vaqtincha voz kechish, imtiyozlardan mahrum qilish, qo'shimcha cheklovlar qo'yish va vaqti-vaqti bilan bolalarni urish va h. Sevgi va tegishli intizom o'rtasidagi oqilona muvozanat bolalarning bilim qobiliyatlari va o'zini o'zi boshqarish qobiliyatini, shaxsiy harakatlar va his-tuyg'ularni boshqarish qobiliyatini rivojlantiradi (Eisenberg, Chang, Ma, & Huang, 2009; Laible & Thompson, 2007; Maccoby, 2007).
Ota-onalar uslubi bo'yicha tadqiqotlar 1960-yillarda amerikalik psixolog Diana Baumrind tomonidan boshlangan va keyinchalik Baumrind va boshqa ko'plab rivojlanish olimlari tomonidan tasdiqlangan.

• 
  O'z-o'zini boshqarish - bu shaxsiy harakatlar va his-tuyg'ularni namoyish etish va boshqarish jarayoni.
  

Vakolatli ota-onalar uslubi deb nomlangan yondashuvdan foydalanadigan ota-onalar mehrli va muloyim bo'lib, bolalardan yoshga mos xatti-harakatlarini ko'rsatishni so'rashadi, ba'zi xulq-atvor standartlari nima uchun zarurligini asoslab berishadi, bolalarning kelajak istiqbolini hisobga olishadi va mustaqil qarorlar qabul qilishini qo’llab-quvvatlaydi.
Ota-onaning avtoritar uslubi deb nomlanuvchi ikkinchi darajali yondashuvda ota-onalar kuchli nazoratni qo'llaydilar va zudlik bilan muvofiqlikni talab qiladilar. Vakolatli ota-onalar singari avtoritar ota-onalar ham bolalarning xulq-atvorini yo'naltirishga intiladi, ammo ularda qattiqqo`llikni kuzatish mumkin. Doimiy avtoritar uslubni qo`llaydigan ota-onalarning farzandlari o'zlarini chetga olish, tortinish, ishonchsizlik va baxtsizlikka moyil bo'lishi bilan ajralib turadi.

• 
  Vakolatli ota-ona uslubi – bu hissiy iliqlik, xulq-atvor uchun yuqori talablar va standartlar, qoidalarning izchil bajarilishi, sabablari bilan bog'liq tushuntirishlar, bolalarning mustaqil qaror qabul qilishda ishtirok etishini qo`llab-quvvatlovchi qoidalar.
  
•