mavzu soat juftlik Oila, madaniyat va jamiyat

Distant oila yoki “akkordeon” tipidagi oilada a’zolardan kimdir, bu ko’p hollarda ota – u yoki bu sababga ko’ra oila a’zolari bilan kam ko’rishadi (uzoq muddatli safardagi dengizchi, harbiy xizmatchi, geolog, neft qazuvchi kabi). Ota bunday holatlarda o’zaro muomala jarayonlarida yo jismonan mavjud shaxs sifatida yoki ramziy tarzdagi ota sifatida ishtirok etadi. Oilada er-xotinlik aloqalari ham, ota va bola munosabatlari ham bolalar o’rtasidagi o’zaro munosabatlar ham aziyat chekib turadi. Gohida oilada go’yoki yashirin qolipda ajrim turganday bo’ladi. Lekin ayni shu holat ko’pincha distant oilaning ajrim bo’lgan oiladan afzal ekanligini ko’rsatadi.
Beqaror oila tarkiban ham, turar-joy, yashash joyi masalasida ham o’zgaruvchan bo’ladi. Masalan, ayrim ayollar birinchi nikohidan ajralganidan so’ng tez-tez erkaklarni almashtiradi, toki ko’ngliga ma’qul bo’lgan insonni topmagunicha turlicha munosabatlar tizimida bo’ladi. Bu farzandlar tomonidan yaxshi qabul qilinmaydi, ona bilan bolalar munosabatlari hamisha tarang turadi. Shunga o’xshash holatlar tez-tez turar joyini almashtirishga moyil oilaga ham xosdir. Munosabatlar tarangligi nafaqat shu oilaning ichida, balki yangi turar joyga kelib, yangi tengdosh o’rtoqlar va sinfdoshlar orttiradigan bolalarga ham salbiy ta’sir ko’rsatishi tabiiydir.
Noto’liq oila – ba’zan turmush o’rtog’idan birining o’limi tufayli judolikka mahkum etilganlar oilasida ham o’ziga xos munosabatlar shakllangan bo’lib, ularda go’yoki “arvoh” oilaviy jarayonlarning barchasida ishtirok etayotganga o’xshaydi. Ayniqsa, sharq xalqlarida marhumning ruhini hurmat qilib, barcha oilaviy tadbir va marosimlarda ularning ruhlarini shod etuvchi duolar o’qiladi, ular yaxshi gaplar bilan eslanadi. Bu farzandlar tarbiyasida ham ijobiy, ham salbiy rol o’ynaydi. Shunday qilib, Minuxin chizmasida oilaviy o’zaro aloqalar turlicha munosabatlar tizimi shaklida tasavvur etiladi.
Onalar va otalar
Odatda ikkita ota-onaning oilalarida mavjud bo'lgan emotsional va moliyaviy resurslar tufayli ota va onasi bilan birga yashaydigan bolalar maktabda birmuncha yuqori darajalarga erishishga moyil bo'lib, boshqa oilalardagi bolalarga qaraganda kamroq xulq-atvor muammolariga duch kelishadi. Ikki ota-onaning oilasida bo'lish, shuningdek, bolalarni tarbiyalashning ikki xil uslubiga ta'sir qiladi. Odatda onalar bolalarning jismoniy ehtiyojlariga (masalan, ovqatlanish, cho'milish, shifokorlarni tayinlash vaqtini belgilash), bolalarni kuzatib turish va bolalarga nisbatan mehr-muhabbat (masalan, o'pish, quchoqlash, tabassum) moyil. Bolalar o'sishi bilan onalar bilan munosabatlar otalarnikiga qaraganda yanada yaqinroq bo'ladi va onalar bolalarni shaxsiy masalalarda ochiq bo'lishga undashadi. Aksincha, otalar jismonan o'ynoqi bolalarni oiladan tashqaridagi odamlar bilan munosabatda bo'lishiga yordam beradi. Shunga qaramay, aksariyat otalar o'z farzandlariga g'amxo'rlik qilish uchun ko'p vaqt sarflaydilar va bolalarni ovqatlantirish, cho'miltirish va boshqa yo'llar bilan tarbiyalashga qodirligini amalda ko`rsatadilar.
Ota-onalar bolalarga kattalar bilan munosabatlarni qanday amalga oshirishni ko'rsatib berishadi. Erkak va ayol o'z farzandlarini tarbiyalashda sherik sifatida, samimiy juftlik sifatida har kuni ishlashlari kerak. Ba'zan bolalar ota-onalarning qizg'in bahslarini tez-tez eshitadi va bunday achchiq munosabatlar bolalarni qo'rqitishi mumkin hamda ular bilan aloqa qilish uchun yomon modellardir. Bahslar, shuningdek, ota-onalarni yomon kayfiyatda qoldiradi, bu tezda bolalar bilan qattiq munosabatlarga tushib qolish ehtimolini keltirib chiqaradi.