Mavzu: Sodda yig’iq va sodda yoyiq gaplar

1-topshiriq. Yoyiq gap tuzing.
N a m u n a: O’zbekistonda 21- martda Navro’z bayrami shod-xurramlik bilan nishonlanadi.
2-topshiriq. Gapni aniqlovchili, to’ldiruvchili, holli so’z birikmalariga ajrating.
N a m u n a: 1) O’zbekistonda nishonlanadi. (h.b.); 2) 21- martda (a.b.); 3) Navro’z bayrami (a.b.); 4) bayrami nishonlanadi (ega-kesim); 5) shod-xurramlik bilan nishonlanadi. (h.b.)
3-topshiriq. Gap bo’laklarining bir-biriga tobelanishihi shartli belgilar bilan chizmada ko’rsating.

165-mashq. Chizma asosida quyidagi savollarga javob bering:
1. Gapning qaysi bo’lagi boshqa biror bo’lakka tobelanmaydi?
2. Aniqlovchi kesim bilan bevosita bog’lanadimi yoki bilvositami (ya’ni boshqa bir bo’lak orqalimi)? Egaga-chi?
3. To’ldiruvchi va hollar qaysi bo’lakka tobelanadi?
Yangi mavzuni mustahkamlash uchun guruhlarga yana topshiriqlar beriladi. O’quvchilarga ekran orqali va tarqatma qilib matn beriladi. Guruhlar matndagi gaplarni yig’iq va yoyiq gaplarga ajratadilar.

Keyingi topshiriq “O’yla! Izla! Top!” deb nomlanadi. Bunda o’quvchilar jadval ustunchasida berilgan gaplarni jadvalning yuqori qismida ko’rsatilgan turlarga joylashtitish, ya’ni belgilashlozim bo’ladi. Bu topshiriq ham ekran orqali va tarqatma qilib beriladi.

Dars so’ngida o’qituvchi g’olib guruhga “Eng faol guruh” nominatsiyasini, faol qatnashgan o’quvchilarga esa “Eng faol o’quvchi”, “Eng bilimdon o’quvchi”, “Eng topqir o’quvchi”, “Eng zukko o’quvchi” nominatsiyasini beradi va sovg’a ham beradi.
Uy vazifasi berish: 168-mashq. Uyga vazifa. Ko’l bo’yida qurib qolgan kattakon bir archaning g’o’lasi ag’anab yotibdi (P.Q.) gapidagi bo’laklarni aniqlang.
Eslatma. Gap bo’laklari tahlilda quyidagi shartli belgilar asosida ko’rsatiladi:
1. Kesim — ikki chiziq ( ).
2. Ega — bir chiziq( ).
3. Hol — davomli nuqta ( ……….).
4. To’ldiruvchi — uziq chiziq (--------).
5. Aniqlovchi — to’lqinli chiziq ( ).
Kiritmalar va undalma uchun shartli belgilar qabul qilinmagan, tahlilda ular so’z bilan izohlanadi.