Ko`rinib turibdiki, sinonimlarning material asoslari turlicha bo`lib, ular umumiy ma’nolari asosida o`zaro boglanadilar. Har bir sinonim so`z ma’no ottenkalariga ko`ra farqlanadi. Shuning uchun ham ularning ba’zilarini ikkinchisining o`rnida ishlatib bo`lmaydi. Masalan, katta, ulug`, buyuk, gigant so`zlari doimo bir-birlarini almashtirmaydi. Chog`ishtiring: qari, oqsoqol, nuroniy, keksa... - Ko`rinib turibdiki, sinonimlarning material asoslari turlicha bo`lib, ular umumiy ma’nolari asosida o`zaro boglanadilar. Har bir sinonim so`z ma’no ottenkalariga ko`ra farqlanadi. Shuning uchun ham ularning ba’zilarini ikkinchisining o`rnida ishlatib bo`lmaydi. Masalan, katta, ulug`, buyuk, gigant so`zlari doimo bir-birlarini almashtirmaydi. Chog`ishtiring: qari, oqsoqol, nuroniy, keksa...
- Og`zaki va yozma nutqda sinonimlarning amaliy ahamiyati katta. Sinonimlar so`zni o`rinsiz takror ishlatishga yo`l qo`ymaydi, uslubning ravonligini ta’minlaydi. Ijodiy yozma ishlar, ayniqsa, insho yozganda sinonimlardan unumli foydalanish lozim: Shoir, yozuvchi, avtor, so`z san’atkori, muallif; ulug`, buyuk, katta, ulkan kabi.
- Sinonimlar badiiy nutqda tasvirlash vositasi bo`lib xizmat qiladi. Yozuvchilar sinonimlar vositasida kishilar xarakterini, voqea-hodisalarni, manzaralarni aniq va ravshan, jozibali qilib tasvirlaydilar. Sinonimlardagi bunday xususiyatlarni XV asrdayoq A.Navoiy sezgan edi. O`zining "Muhokamatul lug`atayn" asarida "ichmoq" so`zining oltita, "yig`lamoq" so`zining yettita sinonimini keltiradi: yig`lamoq, ingramoq, singramoq, siqtamoq, o`kirmoq, inichkirmoq, hoy-hoy yig`lamoq, A.Navoiy bu sinonimlar bir-biridan o`zining nozik ma’no ottenkalari bilan farq qilishini she’riy misralar bilan tushuntiradi.
Sinonimlardagi bunday xususiyatlarni XV asrdayoq A.Navoiy sezgan edi. O`zining "Muhokamatul lug`atayn" asarida "ichmoq" so`zining oltita, "yig`lamoq" so`zining yettita sinonimini keltiradi: yig`lamoq, ingramoq, singramoq, siqtamoq, o`kirmoq, inichkirmoq, hoy-hoy yig`lamoq, A.Navoiy bu sinonimlar bir-biridan o`zining nozik ma’no ottenkalari bilan farq qilishini she’riy misralar bilan tushuntiradi. - Sinonimlardagi bunday xususiyatlarni XV asrdayoq A.Navoiy sezgan edi. O`zining "Muhokamatul lug`atayn" asarida "ichmoq" so`zining oltita, "yig`lamoq" so`zining yettita sinonimini keltiradi: yig`lamoq, ingramoq, singramoq, siqtamoq, o`kirmoq, inichkirmoq, hoy-hoy yig`lamoq, A.Navoiy bu sinonimlar bir-biridan o`zining nozik ma’no ottenkalari bilan farq qilishini she’riy misralar bilan tushuntiradi.
- Sinonimlardan keyingi davr shoir va yozuvchilari ham keng foydalanib kelmoqdalar. Bunga E.Vohidov, A.Oripov, T.Malik va boshqalarning asarlarini eslash kifoya.
- Sinonimlar hodisasi o`zbek tilshunosligida atroflicha ishlanilgan. U.Tursunov, A.Hojiyev, A.Doniyorov va boshqa olimlar alohida monografik tadqiqotlar olib borganlar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
