Mavzu: Stressni o’rganishni tarixi va uning tarifi

STRESS BOSQIChLARI:
1. Taranglikning kuchayishi (xavotirlik);
2. Stress holati (qarshilik ko’rsatish);
3. Ichki taranglikning susayishi (toliqish);
Taranglikning kuchayishi (xavotirlik bosqichi)
Bu bosqichda inson organizmi mobilizastiyas iboshlanadi .Nafas olish tezlashuvi, qon bosimi oshishi, psixik holatnin gqo’zg’alishi namoyon bo’ladi. Inson e’tibori to’liq qo’zg’atuvchiga yo’naltiriladi. Shu paytning o’zida inson o’z-o’zini, xatti-harakatlarini, xulqini, so’zlarin iboshqara olmay qolishi, kuzatiladi.
Organizm stressdan himoyalash mexanizmlarini ishga tushurishni boshlaydi. Bu bosqichda inson uzoq tura olmaydi, agar organizm bu bosqichni engib o’tsa, havotirlik bosqichi asta sekin so’na boshlaydi. Agar, aksincha bo’lsa, stressning keyingi bosqichi ishga tushadi
Qarshilik ko’rsatish bosqichi
Stressning ikkinchi bosqichida organizm rezerv kuchlarni safarbar qiladi. Organizmning barcha faoliyati katta kuch bilan ishlashni boshlaydi. Bu bosqichda vaziyat ikki hil yo’nalishda rivojlanishi mumkin: inson o’ta faollashib, o’zida yangi harakatlarga va g’oyalarga kuch topadi, organizm mobilizastiyasi namoyon bo’ladi yoki aksincha, organizm tormozlashib, passivlashadi, inson o’z-o’zini yo’qotib qo’yishi kuzatiladi.
Stress holatida inson xatti-harakatlari uning individual psixik xususiyatlariga bog’liq.
Toliqish bosqichi
Agar stressning avvalgi bosqichlari bo’lib o’tsa-yu, lekin organizmning moslashuvchanligi sust bo’lsa, stressning uchinchi bosqichi – toliqish yuzaga keladi.
Ushbu bosqich stress ta’siri uzoq bo’lganda kuzatiladi. Bu bosqichda organizm zahirasining so’nib borishi, zaiflashuvi kuzatiladi. Bunday jarayonlar kuchli depressiyaga yoki organizmning kasallanishiga zamin yaratadi.
STRESS OQIBATLARI
Psixoemostional zo’riqish (stress)yurakning ishemik kasalligi, qon bosimi oshishi, ateroskleroz, nevrozlar, oshqozon va 12 barmoq ichak yara kasalligi, o’sma shishlar, qandli diabet, tireotoksikoz va shunga o’xshash ko’plab kasalliklarga olib keladi. Chunki bunda asab tolalari doimo zo’riqadi, taranglashadi, oqibatda ruhiy va jismoniy quvvat taqsimotida buzilish ro’y beradi. Oilada, ishda va jamiyatda yuz berib turadigan ziddiyatli holatlar – salbiy emostional stresslar bu muvozanatni izdan chiqaradi.