Мавзу: Суғурта ташкилотларида бухгалтерия ҳисоби фанининг предмети, объекти ва вазифалари

xabar qilingan, lekin bartaraf etilmagan zararlar zaxirasini 
shakllantirish 
Qayta sug‘urtalanuvchiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri sug‘urta shartno-
masi bo‘yicha ko‘rilgan zararlarning ulushini qoplashda sug‘urta 
qoplamasini to‘lash borasida quyidagini hisobga olish zarur. 
O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 959-modda-
siga muvofiq qayta sug‘urta shartnomasi tadbirkorlik xavfini su-
g‘urtalash shartnomasi sifatida qaralishi mumkin. Qayta sug‘urta-
ga qabul qilingan risklar bo‘yicha sug‘urta qoplamasining ulushini 
to‘lash shunday sug‘urta shartnomasi bo‘yicha sug‘urta qoplamasi 
sifatida qaralishi mumkin. Shuning uchun qayta sug‘urtalovchi 
qayta sug‘urtalanuvchidan sug‘urta hodisasi yuz berganligi yoki su-

---

102 
g‘urta qoplamasining to‘langanligi to‘g‘risidagi xabarni olgandan 
so‘ng belgilangan tartibda “Xabar qilingan, lekin bartaraf etilma-
gan zararlar zaxirasi”ni shakllantirishi mumkin. Ushbu zaxira 
8030 “Xabar qilingan, lekin bartaraf etilmagan zararlar zaxirasi” 
da hisobga olib boriladi. Ushbu schyot 9250 schyot “Xabar qilin-
gan, lekin bartaraf etilmagan zararlar zaxirasi o‘zgarishining nati-
jasi” bilan korrespondensiyalanadi va unda qayta sug‘urtalovchi 
tomonidan to‘lanadigan sug‘urta qoplamalari aks ettiriladi: 
 
Debet 9250 – Kredit 8030 
 
Ushbu zaxiraning hajmi to‘lanishi kutilayotgan sug‘urta qop-
lamalarining summasi bilan aniqlanadi. Sug‘urta zararining hajmi 
arizada ko‘rsatilmagan bo‘lsa, ushbu provodka maksimal summa-
ga amalga oshiriladi.
Masalan, 100000 so‘m tovarlar saqlanuvchi ombor sug‘urta-
langan bo‘lib, undagi qayta sug‘urtalovchining ulushi 30% ni tash-
kil etadi. Omborga yong‘in tushganligi to‘g‘risida xabar kelgan taq-
dirda, zararning hajmi noaniq bo‘lsa, yuqoridagi provodka quyida-
gi summaga beriladi: 
0.3 * 100000 = 30000 so‘m 
Agar sug‘urta shartnomasida 1000 so‘mlik shartsiz franshiza 
nazarda tutilgan bo‘lsa, provodka quyidagi summaga beriladi: