Мавзу: Суғурта ташкилотларида бухгалтерия ҳисоби фанининг предмети, объекти ва вазифалари

18.2. Sug‘urta tashkilotlarining xarajatlari 
Sug‘urta tashkilotlarining xarajatlarini quyidagi guruhlarga 
ajratish mumkin: 
1. Oldini olish chora-tadbirlari zaxirasiga qilinadigan ajratmalar. 
2. Qayta sug‘urtaga qabul qilingan sug‘urta shartnomalari 
bo‘yicha to‘langan sug‘urta qoplamalari. 
3. Qayta sug‘urtalash operatsiyalari bo‘yicha to‘langan komis-
sion mukofotlar va tantyemalar. 
4. Ish yuritish xarajatlari: 
– sug‘urta tashkilotining xodimlariga to‘lanadigan mehnat haqi; 
– sug‘urta agenti va brokeri xizmatlarini ko‘rsatganlik uchun 
to‘langan komission haqlar; 
– sug‘urta agentlarining sug‘urtalanuvchilar joylashgan 
joylarga borish va qaytish xarajatlari; 
– sug‘urta tashkilotining boshqaruv apparati xodimlarini 
saqlash, kompaniyaning bo‘linma, filiallarini saqlash ularning 
moddiy-texnik bazasini ta’minlash xarajatlari; 

---

151 
– sug‘urta faoliyatini amalga oshirish bilan bog‘liq xizmatlarni 
ko‘rsatgan boshqa tashkilotlarga to‘lanadigan haqlar; 
– sug‘urta polislari blanklari, kvitansiyalari, ariza, mulkni 
ko‘rikdan o‘tkazish, sug‘urta hodisasining yuz berganligi to‘g‘ri-
sida dalolatnomalar blanklarini tayyorlash xarajatlari va boshqa-
lar; 
– sug‘urta tashkilotining faoliyati bilan bog‘liq safar xarajat-
larining barchasi; 
– boshqa sug‘urta tashkilotlarining vakillarini qabul qilish va 
xizmat ko‘rsatish bilan bog‘liq xarajatlar; 
– kadrlarni tayyorlash va qayta tayyorlash bilan bog‘liq xa-
rajatlar; 
– reklama xarajatlari; 
– axborot va konsultativ xizmatlarni to‘lash; 
– yillik balans va moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobotlarni 
matbuotda chop ettirish xarajatlari; 
– asosiy vositalarning qayta tiklanishi uchun qilinadigan 
amortizatsiya ajratmalari; 
– nomoddiy aktivlarning amortizatsiyasi; 
– majburiy sug‘urta bo‘yicha qilinadigan xarajatlar; 
– o‘z mol-mulkini ixtiyoriy sug‘urtalash bilan bog‘liq xarajatlar; 
– banklardan olingan kreditlar bo‘yicha foizlarni to‘lash xa-
rajatlar; 
– soliqlar, yig‘imlar va boshqa majburiy tartibdagi yig‘imlar 
va to‘lovlar; 
– budjetdan tashqari fondlarga majburiy ajratmalar. 
Yuqorida keltirilgan barcha xarajatlar sug‘urta xizmatining 
tannarxiga kiritilib, ularning summasiga quyidagicha provodka 
beriladi: