Mavzu: Ta`lim texnologiyasi tuzilishini tushuntirish Reja: Ta’lim texnologiyasining maqsadi va vazifalari

Rejimlar:
M -arxivlash (arxivga kuchirib olish).
O - arxivdan xamma fayllarni tiklash.
N - fakat uzgargan fayllarni tiklash
RP - katalog va kismkataloglar bilan tiklash
Yukorida kursatilgan dasturlar MS-DOS operatsion tizim uchun mujallangan bulib, ularda ishlash juda murakkab. Ammo ushbu dasturlarning Windows operatsion tizim uchun mujallangan versiyalari xam mavjud. Ular oson va bir xil foydalanuvchi interfeysi va yangi imkoniyatlari bilan farklanadi. Ushbu dasturlar nomi xam arxivatorni kursatib turadi. Masalan winzip, winrar, winarj yoki zipmagic. Arxiv fayl nomi esa endi 8 ta xarfdan oshirilishi mumkin.
Windows uchun yaratilgan arxivator dasturlanning biri bilan tanishaylik. Ushbu dastur nomi winrar bulib, u yordamida siz rar xamda zip formatli arxivlarni yarata olamiz va ular bilan ishla olamiz. winrar dasturini ishga tushirish uchun Pusk menyusining Programmu bulimida winrar guruxini tanlab uning ichida winrar programmani ishga tushiramiz:

63-rasm Natijada shu dastur oynasi xosil kilinadi. Ushbu oyna xar bir Windows oynasiga uxshab standart interfeysga ega : nom satri (dastur va arxiv fayl nomlari xamda oynaning asosiy 3 tugmalari kursatiladi), menyu satri (dasturning xamma buyruqlari joylashgan menyu satri), asboblar paneli (asosiy buyruklani bajarish uchun mujallangan tugmalar), ish soxasi (ishchi papka va u ichidagi ma’lumotlar), yordachi ma’lumotlar satri (arxidagi fayllar soni va ular xakida ma’lumot).

Ushbu dasturda ishlash uchun biz asboblar panelidagi yordamchi tugmalar bilan ishlashni bilishimiz kerak. Yordamchi tugmalar asosiy buyruklani bajarish uchun mujallangan bulib kuyidagilardan tashkil topgan.
Dastur yordamchi tugmalari

	Add Dobavit	Tanlangan fayllarni arxiv-faylga kushish. Agar yangi nom kursatilsa u xolda yangi arxif-fayl yaratiladi
	View Prosmotr	Arxiv-fayldan tiklamasdan tezkor xolatda u ichidagi ma’lumotlarni kurish
	Delete Udalit	Arxiv-fayl ichidagi tanlangan faylni uchirish
	Repair Ispravit	Buzuk yoki xatoli arxiv faylni tuzatish.
	Otsenit	Kaysi arxivator va kaysixolatda arxiv fayl xajmi minimal bulishini kursatish.
	Extract Izvlech v	Tanlangan fayllarni arxiv-fayldan kursatilgan papkaga chikarish (tiklash)
	Test Test	Arxiv-fayldagi fayllarni xatolarga tekshirish
	Find Nayti	Arxiv faylni kidirish
	Info Info	Tanlangan fayl xakida ma’lumotlarni kurish
	Master Master	Arxivlash yordamchisini ishga tushirish

Dastur menyusi 5 bulimdan iborat bulib ular Fayl, Kommandu, Izbrannoye, Parametru va Spravka. Ush bu bulimlar yordamida biz kerakli amallarni bajarishimiz mumkin.

Menyu Fayl
Otkrut arxiv (CTRL + O) - Arxiv faylni ochish
Vubrat disk (CTRL + D) - Asosiy diskni uzgartirish
Vubrat papku (CTRL + T) - Asosiy papkani uzgartirish
Parol (CTRL + P) - Arxiv faylga parol urnatish
Skopirovat faylu v bufer (CTRL + C) - Tanlangan fayllarni xotiraga olish
Vstavit faylu iz bufera (CTRL + V) - Xotirada joylashgan fayllarni chikarish
Vudelit vse (CTRL + A) - Ekrandagi xamma ma’lumotlarni tanlash
Vudelitgruppu (+) - Ekrandagi ma’lumotlarni shart buyicha guruxga olish
Snyat vudeleniye( -) - Tanlangan ma’lumotlrdan shart buyicha guruxdan chikarish
Invertirovat vudeleniye (*) - Guruxdagi fayllarni guruxdan chikarib, tanlanmagan fayllarni guruxga olish
Vuxod - Dasturdan chikish
Menyu Kommandu
Dobavit faylu v arxiv (ALT+A) - Tanlangan ma’lumotlrni fayllarni arxivga kushish
Izvlech v ukazannuyu papku (ALT+E) - Arxiv fayldagi ma’lumotlarni kursatilgan papkaga ochish
Protestirovat faylu v arxive (ALT+T) - Arxiv fayldagi ma’lumotlarni xatolarga tekshirish
Prosmotret fayl (ALT+V) - Arxiv fayl ichini kurish
Udalit fayl (DEL) - Fayllarni uchirish
Pereimenovat fayl (F2) - Fayllarni kayta nomlash
Preobrazovat arxivu (ALT+Q) - Arxivlash usulini uzgartirish
Nayti faylu (F3) - Fayllarni kidirish
Master - Arxivlash yordamchisini ishga tushirish
Pokazat informatsiyu (ALT+1) - Fayl xakida ma’lumotni kurish
Vostanovit arxiv (ALT+R) - Arxiv xatolarini tugirlash
Izvlech bez podtverjdeniya (ALT+W) - Arxivdagi xamma fayllarni chikarish
Dobavit arxivnuy komentariy (ALT+M) - Arxivga izox kushish
Dobavit informatsiyu dlya vostanovleniya (ALT+P) - Arxivga izox kushish
Zablokirovat arxiv (ALT+L) - Arxivga izox kushish
Preobrazovat arxiv v SFX (ALT+X) - Arxivni SFX (avtomatlashgan) xolatiga utkazish
Menyu Izbrannoye
Dobavit k Izbrannomu (CTRL + F) - Izbrannoye guruxiga kushish
Uporyadochit izbrannoye - Izbrannoye guruxni saralash
Menyu Parametru
Ustanovki (CTRL + S) - Dastur ishlash xolatlarini va xususiyatlarini uzgartirish
Import/eksport - Kursatilgan faylning ishlash xolatlarini va xususiyatlarini saklash yoki kursatilagn faylga ularni kullash
Spisok faylov - Ekrandagi fayllar ruyxatining kuinishini uzgartirish
Prosmotr protokola (CTRL + L) - Arxivlash protokolini kurish
Ochistka protokola - Arxivlash protokolini tozalash

Sichqonni o`ng tugmasini bossangiz kontekstli menyu ochiladi, unda Arxivga qo`shish - buyrug’i mavjud.

Bu buyruq yordamida - Arxivga qo`shish muloqot oynasi ochiladi.
Agar fayllarni avvaldan tuzilgan arxivga qo`shish kerak bo`lsa, Orep -Ochish buyruq tugmasidan foydalaniladi. Agar arxiv fayli mavjud bo`lmasa, unda -Tuzish tugmasi yordamida tuziladi.
Fayllarni arxivlash bilan ARJ dasturi misolida tanishib chiqamiz. Agar MATN katalogidagi fayllarni arxivlash lozim bo'lsa, arj a matn ko'rinishida buyruq beriladi.
Bu yerda arj arxivlash dasturining nomi, — «add» (qo'shimcha qilmoq) so'zidan olingan arxivni tuzish yoki mavjud arxivga fayl­larni qo'shimcha qilish amalini anglatuvchi ko'rsatma, matn esa hosil qilinadigan arxiv faylning nomi. Mazkur buyruq berilgandan so'ng fayllarni arxivga joylashtirish boshlanadi va bunda har bir faylning nomi hamda uning siqilish foizi ko'rsatib boriladi. Dastur ishi tugagandan so'ng, katalogdagi barcha fayllarni o'z ichiga olgan matn.arj arxiv fayli hosil bo'ladi. Joriy katalogdagi fayllarni bir buyruq yordamida boshqa katalog yoki boshqa diskka arxivlash ham mumkin. Buning uchun buyruq ko'rinishi quyidagicha bo'ladi: