Тармоқни ишлаб чиқариш ҳажми - Биз ташқи самараларнинг фирма ишлаб чиқариши самарадорлигига таъсирини кўриб чиқамиз. Биз фирма ишлаб чиқариш омилларини бириктиришнинг ўзгармас нисбатига эга деб фараз қиламиз. Айтайлик зарарли чиқиндиларни фақатгина ишлаб чиқариш ҳажмини қисқартириш орқали камайтириш мумкин.
- Пўлат нархи Р1 га тенг ва у 4.б-расмда талаб ва таклиф чизиқларининг кесишиши нуқтасида ўрнатилган. Графикдаги MC чизиғи заводнинг пўлат ишлаб чиқариш ҳажмини қўшимча бир бирлик оширишга сарфлайдиган чекли харажатини ифодалайди. Фирма чекли харажат (МС) нархга (чекли даромадга) тенглашган ҳолатдаги ишлаб чиқариш ҳажмида (q1) максимал фойда олади. Аммо заводнинг ишлаб чиқариш ҳажмини ўзгартириш тўғрисидаги қарори оқимни қуйи қисмида жойлашган балиқчиларга таъсир кўрсатадиган ташқи харажатларга ўз таъсирини ўтказади. Бу ташқи харажатлар 4.а-расмдаги чекли ташқи харажатлар чизиғи (marginal external cost, MEC) орқали ифодаланган. Бу чизиқ ўсувчи бўлиб, завод қанча кўп маҳсулот ишлаб чиқарса, унинг оқимга ташлайдиган зарарли чиқиндилари шунча ошади ва балиқчилик тармоғига шунча зарар келтиради. Жамият томонидан ёндашсак, завод керагидан ортиқча маҳсулот ишлаб чиқарган бўлади.
- Ишлаб чиқаришнинг самарали ҳажми – бу маҳсулот нархи чекли ижтимоий харажатларга (MSC - marginal social cost) тенг бўлган ҳолатдаги ҳажм деб қаралади: бу чекли ишлаб чиқариш харажатлари (МС) ва дарёга ташланган зарарли чиқиндиларнинг чекли ташқи харажатлари (MEC) суммасига (MSC =МС + MEC) тенг.
- 4.а-расмдан маълумки ишлаб чиқаришнинг ҳар қандай ҳажмида чекли ижтимоий харажатлар чизиғи (MSC) чекли ишлаб чиқариш харажатлари (MC) ва зарарли чиқиндилар ҳосил қилган чекли ташқи харажатлар (MEC) чизиқлари йиғиндисидан ҳосил бўлади ( MSC = MC + MEC).
- Чекли ижтимоий харажатлар чизиғи
Do'stlaringiz bilan baham: |
