Mavzu. Tizimni modellashtirish asoslari Reja

Imitatsion modellashtirish evolyutsion bosqichlari:

1. 
   XX asrning 50-yillari. Kompyuter modellashtirishning paydo boʻlishi. Umumjahon dasturlash tillaridan foydalanish (ALGOL, COBOL, FORTRAN).
   
2. 
   60-chi yillar. Simulyatsiya modellashtirish metodologiyasini alohida yoʻnalishda taqsimlash. Simulyatsiya modellashtirish uchun birinchi ixtisoslashgan tillarning paydo boʻlishi (GPSS, SIMSCRIPT, SIMULA).
   
3. 
   70-chi yillar. Ixtisoslashgan tillarni rivojlantirish va interaktiv modellashtirish vositalarining paydo boʻlishi.
   
4. 
   80-chi. Shaxsiy kompyuterning paydo boʻlishi. Modellashtirishga qiziqishning ortishi. Matematik modellashtirish boʻyicha kitoblarni nashr etish.
   
5. 
   90-chi yillar. Metodikani ishlab chiqish. Koʻp sonli nashrlar, monografiyalar. Original xususiy texnikalar. Tijorat dasturiy ta'minotni takomillashtirish.
   
6. 
   2000-yillar. Simulyatsiya va tizimni tahlil qilish uchun yangi usul va uslublarni shakllantirish. Turli xil usullarni birlashtirish
   

Imitatsion modellashtirish nazariyasi tarkibi:


Imitatsion modellashtirishning rivojlanish yoʻnalishlari:

• 
  Uzluksiz dinamik sistemalarni modellash
  
• 
  Diskret-dinamik modellash
  
• 
  Tizimli dinamika
  
• 
  Agentli modellashtirish
  

Endi ularning har biriga qisqacha toʻxtalib oʻtamiz.

• 
  “Dinamik sistema” - ob'yekt, uzluksiz vaqtda faoliyat koʻrsatuvchi, doimiy uzluksiz kuzatiluvchi va ichki va tashqi ta’sirlar ostida oʻz holatini oʻzgartiruvchi tizimdir. Uzluksiz dinamik sistemalarni modellari algebraik va differensial tenglamalar orqali ifodalanadi.
  

Diskret-dinamik modellash hodisalarning uzluksiz tabiatidan abstraktsiyala-

ashni taklif qiladi va faqat modellashtirilgan tizimning asosiy voqealarini koʻrib chiqadi ("kutish", "buyurtmani qayta ishlash", "yuk bilan harakatlanish", "tushirish" va boshqalar). Diskret-hodisalarni modellashtirish eng koʻp logistika va navbatlar tizimidan tortib transport va ishlab chiqarish tizimlariga qadar ishlab chiqilgan va ulkan dastur doirasiga ega. Ishlab chiqarish jarayonlarini modellashtirish uchun eng mos keladi. 1960 yillarda Jeffri Gordon tomonidan asos solingan.

• 
  Tizimli dinamika - modellashtirish paradigmasi, bu yerda oʻrganilayotgan tizim uchun sababiy aloqalarning grafik diagrammalari va vaqt oʻtishi bilan ba’zi parametrlarning boshqalarga global ta’sirlari quriladi va keyinchalik ushbu diagrammalar asosida yaratilgan model kompyuterda taqlid qilinadi. Tizimli dinamika yordamida biznes jarayonlar modellari, shahar rivojlanishi, ishlab chiqarish, aholi dinamikasi, ekologiya va epidemiyaning rivojlanishi modellari quriladi. Metodga Djem Forrester tomonidan asos solingan (1950 yillar).
  

• 
  Agentli modellash nisbatan yangi yoʻnalish (1990-yillar) boʻlib, tizimning ishlash qoidalari va qonunlari guruh a’zolarining individual faoliyatining natijasi boʻlganda, markazlashtirilmagan tizimlarni oʻrganish uchun foydalaniladi. Agentli modellarning maqsadi - bu individual, uning alohida faol ob'yektlarining shaxsiy xulq-atvori va tizimdagi ushbu ob'yektlarning oʻzaro ta'siri haqidagi taxminlarga asoslangan global qoidalar, tizimning umumiy xulq-atvori toʻgʻrisida
  

tasavvurga ega boʻlishdir. Agent - bu faollik, avtonom xulq-atvorga ega boʻlgan, ma’lum qoidalar toʻplamiga muvofiq qaror qabul qilishi, atrof- muhit bilan oʻzaro aloqada boʻlishi va mustaqil ravishda oʻzgarishi mumkin boʻlgan muayyan shaxsdir.