Mavzu: trigger turlari va tadbiqi

Triggerlar - ikkita turg‘un holatli chiqishga ega bo‘lgan qurilma bo‘lib, u 
elementar xotira yacheykasi (bistabil yacheyka) va boshqaruv sxemasiga ega. 
Boshqaruv sxemasi bevosita elementar xotira yacheykasi kirishiga kelib 
tushayotgan ma’lumotni signallar kombinatsiyasiga o‘ zgartiradi. 
Trigger ta’rifiga mos keluvchi raqamli avtomatning umumlashtirilgan 
tuzilma sxemasi 4.1-rasmda keltirilgan. 
Raqamli avtomat kirishida doim to‘rt guruhga mansub turli signal 
ishlaydi: x - kirish signallari, zi - chiqish signallari, y-, Qi - sxemada ma’lumot 
holatini o‘rnatilganligini aks ettiruvchi ikkilamchi o‘zgaruvchilar. Ikkilamchi 
o‘zgaruvchilar ketma-ketli sxemalarning avvalgi holatlari haqidagi maTumotni 
saqlash qobiliyatini aks ettiradi. Ikkilamchi o‘zgaruvchilarga yi o‘zgaruvchilari 
va yangi o‘rnatilgan (o‘zgargan) Qi holatlari oraliqida kechikish hos bo‘ladi. 
Shuning hisobiga sxemada kechikish bloki mavjud. 
1-rasm. Ketma-ketli qurilma (raqamli avtomat) blok-sxemasi. 
Ketma-ketli sxemalarda ikkilamchi o‘zgaruvchilar teskari aloqa vazifasini 
bajaradilar. Raqamli avtomat turg‘un ishlashi uchun (sinxron raqamli 
qurilmalarda vaqt bo‘yicha kechikish mavjudligi tufayli) faqat C kirishga 
sinxrosignal berilgandan keyingina y va Qi qiymatlari o‘zgarishi mumkin. 
Agar 
foydalanuvchini 
triggerli 
tizimlarda 
mavjud 
funksiyalar 
qoniqtirmasa, ya’ni maxsus funksiyalarga ega bo‘lgan raqamli avtomat talab 

---

etilsa, u holda,, bunday sxemalarni loyihalashtirish uchun quyidagi uslubdan 
foydalanish qulay: 
1. Talab etilayotgan holatlar hajmi va uning tizimidagi talab 
etilayotgan xotira hajmi aniqlanadi. Bu vaqtda tizimning N triggeri uchun 2N 
holat mavjud. 
2. Sxemaning so‘z yordamidagi ishlash prinsipi asosida holatlar 
(haqiqiylik) jadvali yoki o‘tishlar grafi tuziladi. 
3. Trigger turi tanlanadi. 
4. Avtomatning ishlash algoritmi va o‘tishlar jadvalidan foydalanib, 
kengaytirilgan haqiqiylik jadvali tuziladi. 
5. Kengaytirilgan haqiqiylik jadvalidan foydalanib avtomatning 
kombinatsion tizimini ifodalovchi MAF minimizatsiyalanadi. 
6. Olingan MAF asosida raqamli avtomat mantiqiy sxemasi tuziladi.