Mavzu: Turkiy tillarda yuklamalar. Reja: Turkiy tillardagi yuklamalar haqida

2. So‘roq yuklamalari. -ma umumturkiy so‘roq yuklamasi hozirgi tillarda 2 tadan 8tagacha fonetik variantga ega. Chunonchi, oltoy tilida: ba//be, pa//pe, bo// bö, po//pö. Bunday turlichalik turkiy tillarda t//b//p tovushlari almashinuvi bilan izohlanadi. Shunday tillar borki, ularda 3 ta undosh almashinadi: xak., shor., qoz., q.qalp., no‘g‘: ma//ba//pa, shuningdek, ikkita tovush almashinuvidan iborat: olt., qirg‘: b//p. Avvalo, faqat m ishlatiladigan tillar ham bor. Bu, asosan, janubi-g‘arbiy yoki o‘g‘uz tillaridir. Xarakteriga ko‘ra, oxirgi unlining turkiy tillarda ikkita tipini ko‘rsatish mumkin: a//e keng unlili va u//i qisqa (tor) unlili. Birinchi guruhga oltoy, xakas, shor, qozoq, qoraqalpoq, no‘g‘oy tillari kiradi: ma// me, ba//ye, pa//pe; tofalar: be//pe (singarmonizm qonuniga uchragan), tuva: be. Ikkinchi guruhga tatar, boshqird, qorachoy-balqar, qaraim (ba’zan mo–keng unlili), ozarbayjon, turk, turkman, gagauz, o‘zbek, uyg‘ur tillarida: mu//-mi; qirg‘iz tilida tor unli mavjud, ammo u b//p, bi//bu, pi//pu undoshlari bilan keladi.

2. So‘roq yuklamalari. -ma umumturkiy so‘roq yuklamasi hozirgi tillarda 2 tadan 8tagacha fonetik variantga ega. Chunonchi, oltoy tilida: ba//be, pa//pe, bo// bö, po//pö. Bunday turlichalik turkiy tillarda t//b//p tovushlari almashinuvi bilan izohlanadi. Shunday tillar borki, ularda 3 ta undosh almashinadi: xak., shor., qoz., q.qalp., no‘g‘: ma//ba//pa, shuningdek, ikkita tovush almashinuvidan iborat: olt., qirg‘: b//p. Avvalo, faqat m ishlatiladigan tillar ham bor. Bu, asosan, janubi-g‘arbiy yoki o‘g‘uz tillaridir. Xarakteriga ko‘ra, oxirgi unlining turkiy tillarda ikkita tipini ko‘rsatish mumkin: a//e keng unlili va u//i qisqa (tor) unlili. Birinchi guruhga oltoy, xakas, shor, qozoq, qoraqalpoq, no‘g‘oy tillari kiradi: ma// me, ba//ye, pa//pe; tofalar: be//pe (singarmonizm qonuniga uchragan), tuva: be. Ikkinchi guruhga tatar, boshqird, qorachoy-balqar, qaraim (ba’zan mo–keng unlili), ozarbayjon, turk, turkman, gagauz, o‘zbek, uyg‘ur tillarida: mu//-mi; qirg‘iz tilida tor unli mavjud, ammo u b//p, bi//bu, pi//pu undoshlari bilan keladi.