Mavzu: Umumiy epizootologiya. Infeksiya va infeksion kasalliklar

VIRULENTLIK (lot. virulentus — zaharlilik) — muayyan mikrob yoki virus shtammining kasallik qo‘zg‘atuvchanlik darajasi. V. hayvonning chidamliligiga va uni zararlanish sharoitiga bog‘liq. V. mikrob va virusning kasallik qo‘zg‘ata olish xususiyatlariga: yuqumliligi, himoya vositalarini yenga olish qobiliyati, makroorganizmda nechog‘lik tez ko‘payib, zaharli narsalarni hosil qilishiga ham bog‘liq. Bakteriyalarning asosiy virulentlik omillari bo‘lib ekzo- va endotoksinlar, zaharli antigen komponentlari (masalan, Gram bilan bo‘yalmaydigan mikroblarning S—antigeni), agressinlar, kapsula hosil qilish, ularning fermentlari (lesitinaza, fosfataza, gialuronidaza, fibrinolizin, streptokinaza, DNKaza, dekarboksilaza, ureaza) hisoblanadi. Viruslarning V. omillari bo‘lib, nuklein kislotalari hisoblanadi. V. tajriba hayvonlarida aniqlanadi. Ularning yoshi, turi, tirik vazni bir xil bo‘lishi shart. V.ni fizikaviy, kimyoviy omillar ta’sirida susaytirish mumkin. Virusning virulentligini tovuq embrionida, chidamliroq hayvon organizmida, sun’iy o‘stirilgan hujayralarda o‘stirib kamaytirish mumkin.
Infeksiya darvozasi. M: YuAN, Efemer isitma –viruslar hashorot bilan teri orqali organizmga kiradi, hayvonlarni hashorotlardan himoya qilish – k. ni oldini oladi. Kuydirgi, oqsil, tuber. og‘iz, aerogen va teri orqali.
Patogenni organizmga ta’siri: agressin, ekzotoksin, endotoksin- mikrob o‘lgandan keyin m-b bilan birga ta’sir etadi.
Ekzotoksin- qotma, botulizm- unga qarshi antitoksin organiz i.ch., ular termolabil-60⁰ da faolsizlanadi.
Endotoksin- termostabil. M: xolera. Unga qarshi organizm bakterio-lizin, agglyutinin, presipitin, opsonin i.ch.
Agressinlar – zaharli emas, biroq organizmni himoyasini pasaytiradi.
Ular emkar, kuydirgi, pasterellez, tuber. Bo‘ladi.
Yuqumli kasalliklarda yashirin davr bo‘ladi.
Yuqumli kasalliklarni kechishi.
Ular o‘ta o‘tkir, o‘tkir, o‘tkirdan past, surunkali kechishi mumkin.
Ular tipik va notipik kechishi mumkin.
Kasallikni kechishi bilan shaklini farqlash kerak, kechishi muddat bilan, shakli patologik jarayonni joylashishi bilan xarakterlanadi.
Moyillik – immunitetning teskarisi, ya’ni reaktivlikni ko‘rinishi. U yuqori yoki past bo‘lishi mumkin.