Мавзу VIII. Халқаро туризм бозорида трансмиллий компаниялар

Мавзу VIII. ХАЛҚАРО ТУРИЗМ БОЗОРИДА ТРАНСМИЛЛИЙ КОМПАНИЯЛАР

• Режа:
• 8.1. Трансмиллий компаниялар (ТМК) унинг моҳияти,фаолияти ва шакллари
• 8.2. Меҳмонхона хўжалигида ТМКлар
• 8.3. Туристик ТМКнинг миллий иқтисодиётга таъсири
• 8.4. Халқаро туризмда глобаллашув жараёнлари

БМТ хужжатларига мувофиқ, ТМКларга юридик шакллари, хўжалик юритиш соҳасидан қатъий назар икки ёки ундан ортиқ мамлакатларда филиаллари бўлган, уларнинг фаолиятини бошқариб турадиган компаниялар киради.

• БМТ хужжатларига мувофиқ, ТМКларга юридик шакллари, хўжалик юритиш соҳасидан қатъий назар икки ёки ундан ортиқ мамлакатларда филиаллари бўлган, уларнинг фаолиятини бошқариб турадиган компаниялар киради.
• ТМК доимий равишда товар экспортидан тортиб, хорижда хизматларни ишлаб чиқишгача қонуний тарзда ўтиб ўзининг чет эллардаги иштирокини кенгайтириб боради. ТМК тўғридан-тўғри чет эл инвестициларини жойлаштириш йўли билан ташқи экспанцияни амалга оширади. Улар шунингдек ссуда пуллари беради ва бошқарув бўйича ноинвестицион битимлар тузадилар.
• Биринчи йўл ТМКга кўпроқ турғунлик беради. Тўғридан-тўғри қўйилмалар ТМКга хорижий инвестор қўлидаги маблағнинг сақланиши устидан назорат қилишни мўлжаллайди. Она компания чет элда акциядорлик фирмалари таъсис этади ёки амалдаги мавжуд хорижий фирмадан акцияларнинг назорат пакетини сотиб олади. Акцияларнинг ярмидан кўпроқ қисми (улушлар), унинг фаолияти устидан тўлиқ назорат қилишда хисса кам бўлсада филиалга тегишли бўлади.

• 8.1. Трансмиллий компаниялар (ТМК) унинг моҳияти, фаолияти ва шакллари

Жуда кўп давлатлардан корхоналарни акциялаштириш учун қўшимча шартлар жорий этилган. 51% акцияларга эгалик қилувчи фақат шу мамлакат фуқароси ёки ҳуқуқий шахс бўлиши ва унда рўйҳатдан ўтган бўлиши керак. Бундай тарздаги чекловлар баъзан туризм соҳасига ҳам тарқатилади. Лекин оммавий ахборот воситалари ёки ҳарбий саноат комплексига нисбатан камроқ бўлади. Бундан ташқари, ТМК чет элда хорижий филиалларнинг бўлими сингари турли кўринишлари орқали фаолият олиб боради. Улар хорижда рўйҳатдан ўтказилсаларда, ўз балансига эга мустақил компания ҳисобланади, тўлиқ (100%) оналик фирмаси, яъни ТМКга тегишли бўлади.

• Жуда кўп давлатлардан корхоналарни акциялаштириш учун қўшимча шартлар жорий этилган. 51% акцияларга эгалик қилувчи фақат шу мамлакат фуқароси ёки ҳуқуқий шахс бўлиши ва унда рўйҳатдан ўтган бўлиши керак. Бундай тарздаги чекловлар баъзан туризм соҳасига ҳам тарқатилади. Лекин оммавий ахборот воситалари ёки ҳарбий саноат комплексига нисбатан камроқ бўлади. Бундан ташқари, ТМК чет элда хорижий филиалларнинг бўлими сингари турли кўринишлари орқали фаолият олиб боради. Улар хорижда рўйҳатдан ўтказилсаларда, ўз балансига эга мустақил компания ҳисобланади, тўлиқ (100%) оналик фирмаси, яъни ТМКга тегишли бўлади.
• Компания хорижий фирмаларга қарзга маблағлар бериб, ўзининг чет элдаги иштирокини кенгайтириши мумкин. Бу йўл биринчисига қараганда кам самарали, субъектлар ўртасида вужудга келадиган муносабатлар эса ҳақиқий ТМК ҳақида гапиришга имкон бермайди. Шунга қарамай компания ссуда беришда қарзни тўлагунгача ссуда олувчининг мулкини ушлаб туришга ҳақли ёки қарз олувчи билан унга ссуда фоизидан ташқари қўшимча манфаат кўриши юзасидан шартнома имзолайди.