Мавзу VIII. Халқаро туризм бозорида трансмиллий компаниялар

Бошқа Америка меҳмонхоналар компаниялари ўзларининг савдо маркаларини беришда хона фондидан йиллик даромаднинг 1,5 дан 5% гача ҳажмда тўловни кўзда тутади. Реклама компаниясида иштирок этганлиги учун одатда йиллик даромаднинг 1 дан 3,5% гача тўлашга тўғри келади.

• Бошқа Америка меҳмонхоналар компаниялари ўзларининг савдо маркаларини беришда хона фондидан йиллик даромаднинг 1,5 дан 5% гача ҳажмда тўловни кўзда тутади. Реклама компаниясида иштирок этганлиги учун одатда йиллик даромаднинг 1 дан 3,5% гача тўлашга тўғри келади.
• Франшиза муносабатлари тизими айрим чегараланишларга қарамай, корпорация томонидан қатъий назорат билан боғланган. Бу турган гап унинг иштирокчиларига устунлик яратади. Франшиза берувчи компания ўз бизнеси чегарасини катта капитал ва жорий харажатларсиз тез кенгайтиради.
• Фирма рамзи бериш воситаси жаҳон бозорига чуқурроқ кириб боришга имкон туғдиради. Мисол учун «Ай-Ти-Ти Шератон» Америка, Европа, Осиё, Африка, Тинч океани ҳавзаси, Яқин Шарқ сингари ҳудудларидан жаҳоннинг 62 мамлакатларини қамраб олган.
• Франшиза олувчига тизим янги ишлаб чиқариш бирлиги яратиш, ёки эски профилни ўзгартириш, бош ташкилот техника ахбороти ва тажрибаси туфайли қалтисликни камайтиришга ёрдам беради. Агар АҚШда янги барпо қилинган корхоналар орасида ярими ўз фаолиятни 2-3 йилдан кейин тугатишини ҳисобга олсак, 5 йилдан кейин банкротлик даражаси 70% га етади. Франшиза компаниялари ўртасида эса ҳар йили фақат 4% гина ёпилади.

Франчайзинг йирик фирмаларнинг молиявий ва техник қудрати, маҳорати, операторнинг тадбиркорлиги, таланти билан майда корхонанинг маневерлигини таъминлашни ифода этади. Унинг муваффақиятли ривожланиши ана шулар билан изоҳланади. Кейинги вақтларда франчайзингнинг классик модели ўзгаришларга юз тутмоқда. Илгари, 20 йил аввал, меҳмонхоналар франшиза компаниялари унча катта бўлмаган фирмалар кўринишида эди. Уларда франшиза берувчилар франшиза олувчиларга эътибор билан қарардилар. Франшиза бизнеси сезиларли кенгайгач, савдо маркалари ва хусусий отеллар эгалари ўртасида йирик воситачи компаниялар пайдо бўлди. Франшиза берувчилар кўпинча бу компанияларни эксклюзив ҳуқуқлар билан қандайдир территорияни ўзлаштиришга ундаяпти: франшиза олувчиларни танлаб олиш, уларни бошқариш, фаолиятнинг маълум турлари билан шуғулланишга лицензия бериш кабилар. Натижада франшиза берувчилар ва франшиза олувчилар тобора бир-биридан узоқлашиб бордилар. Улар ўртасидаги муносабатлар шафқатсиз тус олди. Буни қандай оқибатларга олиб келишини АҚШ тез овқатланиш индустрияси мисолида яққол кўриш мумкин. Франчайзинг тизими иштирокчилари ўртасидаги келишмовчиликлар вақти-вақти билан ўткир тус олаяпти, катта суд аралашувигача етиб бормоқда. Одатда бу франшиза берувчини жалб қилмасдан кўриб чиқилади.

• Франчайзинг йирик фирмаларнинг молиявий ва техник қудрати, маҳорати, операторнинг тадбиркорлиги, таланти билан майда корхонанинг маневерлигини таъминлашни ифода этади. Унинг муваффақиятли ривожланиши ана шулар билан изоҳланади. Кейинги вақтларда франчайзингнинг классик модели ўзгаришларга юз тутмоқда. Илгари, 20 йил аввал, меҳмонхоналар франшиза компаниялари унча катта бўлмаган фирмалар кўринишида эди. Уларда франшиза берувчилар франшиза олувчиларга эътибор билан қарардилар. Франшиза бизнеси сезиларли кенгайгач, савдо маркалари ва хусусий отеллар эгалари ўртасида йирик воситачи компаниялар пайдо бўлди. Франшиза берувчилар кўпинча бу компанияларни эксклюзив ҳуқуқлар билан қандайдир территорияни ўзлаштиришга ундаяпти: франшиза олувчиларни танлаб олиш, уларни бошқариш, фаолиятнинг маълум турлари билан шуғулланишга лицензия бериш кабилар. Натижада франшиза берувчилар ва франшиза олувчилар тобора бир-биридан узоқлашиб бордилар. Улар ўртасидаги муносабатлар шафқатсиз тус олди. Буни қандай оқибатларга олиб келишини АҚШ тез овқатланиш индустрияси мисолида яққол кўриш мумкин. Франчайзинг тизими иштирокчилари ўртасидаги келишмовчиликлар вақти-вақти билан ўткир тус олаяпти, катта суд аралашувигача етиб бормоқда. Одатда бу франшиза берувчини жалб қилмасдан кўриб чиқилади.