Mavzu: xalqaro tashkilotlar huquqi. Reja: • xalqaro tashkilotlar tushunchasi va tasnifi. • Xalqaro tashkilotlarning yuridik tabiati

---

MAVZU:XALQARO TASHKILOTLAR HUQUQI. 
REJA: 
• 
XALQARO TASHKILOTLAR TUSHUNCHASI VA TASNIFI. 
• 
XALQARO TASHKILOTLARNING YURIDIK TABIATI. 
• 
XALQARO. TASHKILOTLARNING HUQUQLARI,
VAKOLATLARI VA FUNKSIYALARI. 
• 
XALQARO TASHKILOTLAR ORGANLARI. 
• 
XALQARO TASHKILOTLAR TOMONIDAN QAROR QABUL 
QILINISHI. 
• 
BIRLASHGAN MILLATLAR TASHKILOTI 
ORGANLARINING ROLI VA TIZIMI. 
• 
BMTNING IXTISOSLASHGAN MUASSASALARI. 
• 
MINTAQAVIY XALQARO TASHKILOTLAR. 
• 
YEVROPADA XAVFSIZLIK VA HAMKORLIK TASHKILOTI. 
• 
MUSTAQIL DAVLATLAR HAMDO‘STLIGI. 
• 
XALQARO KONFERENSIYALAR. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

Xalqaro tashkilotlar tushunchasi va tasnifi 
 
Hozirgi zamon xalqaro aloqalarida xalqaro tashkilotlar davlatlar 
hamkorligining shakllaridan biri sifatida muhim rol o‘ynaydi. 
Xalqaro tashkilotlar tizimining murakkablashib borishi va vakolatlarining 
kengaytirilishi tabiiy tus olmokda. XXI asr boshida faoliyat ko‘rsatayotgan xalqaro 
tashkilotlarning soni 4 mingdan ortik. bo‘lib, 300 tasi hukumatlararo 
tashkilotlardir. Ular o‘rtasidagi aloqalar va olib borilayotgan hamkorlik ko‘lami 
xalqaro tashkilotlar tizimi haqida gapirishga imkon beradi. 
«Xalqaro tashkilotlar» atamasi odatda davlatlararo (hukumatlararo) va 
nohukumat tashkilotlarga nisbatan qo‘llaniladi. Davlatlararo (hukumatlararo) 
tashkilot uchun quyidagi belgilar xarakterlidir: 
• 
birinchidan, davlatlarning a’zoligi; 
• 
ikkinchsdan, xalqaro ta’sis shartnomasining mavjudligi; 
• 
uchinchidan, doimiy organlarining mavjud bo‘lishi; 
• 
to‘rtinchidan, davlatlar suverenitetining xurmat qilinishi; 
Xalqaro tashkilotlar xalqaro huquqning subyektlari hisoblanadilar. 
Nohukumat xalqaro tashkilotlarning asosiy farqli belgilari ularning 
davlatlararo shartnoma asosida tashkil etilmaganliklari, jismoniy va yuridik 
shaxslarni birlashtirganliklari (masalan, Xalqaro huquq assotsiatsiyasi)dan iborat. 
Azolarining tarkibiga ko‘ra xalqaro hukumatlararo tashkilotlar: 
• 
birinchi, universal, barcha davlatlar ishtirok etishlari uchun ochiq 
tashkilotlar (BMT va uning ixtisoslashtirilgan tashkilotlari); 
• 
ikkinchi, mintaqaviy, ma’lum mintakada joylashgan davlatlargina a’zo 
bo‘lishlari mumkin tashkilotlar (Yevropa kengashi, Afrika birligi tashkiloti)ga 
bo‘linadi. 
Davlatlararo tashkilotlar umumiy va maxsus vakolatli tashkilotlarga 
bo‘linadi. 
Umumiy vakolatli tashkilotlar faoliyati a’zo davlatlar o‘rtasidagi 
aloqalarning hamma (siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy va boshqa) sohalariga 

---

tegishli bo‘ladi. 
Maxsus vakolatli tashkilotlarning faoliyat sohasi biror aniq, (siyosiy, 
iqtisodiy, ijtimoiy) soha bilan chegaralangan bo‘ladi. 
Vakolatlari tabiatidan kelib chikdan xolda tasniflash davlatlararo va 
davlatlardan yuqori turuvchi tashkilotlarni farqlashga imkon beradi. Birinchi 
guruhga mavjud tashkilotlarning aksariyat qismi kiradi va ularning vazifasi 
davlatlar o‘rtasida hamkorlikni amalga oshirishdan iborat bo‘lib, bu borada qabul 
qilingan qarorlar a’zo davlatlarga yuboriladi. Davlatlardan yuqori turuvchi 
tashkilotlar maqsadi integratsiyaga yunaltirilgan. Bu tashkilotlarning qarorlari a’zo 
tashkilotlarning fuqarolari va yuridik shaxslariga bevosita yunaltirilgan bo‘ladi.