Mavzu: XII –xv asrlarda geografiya va kartografiyaning rivojlanishi

Buyuk geografik kashfiyotlar davrida xaritaga boʻlgan ehtiyoj va munosabatlar ham oʻzgardi. Xaritalar yangi maʼlumotlar bilan boyidi, qita, orol, dengizlar chegaralari aniq belgilandi. 15-asrdan xaritalar ayrim shaxslar tomonidan emas, balki maxsus ixtisoslashgan korxonalar tomonidan tayyorlana boshladi. Natijada xaritalarni yaratish muddati qisqardi, sifati yaxshilandi va anikligi oshdi. Bunday korxonalar dastlab Italiyaning Genuya, Venetsiya va Florensiya kabi yirik savdo shaharlarida vujudga keddi. Oʻsha davrda niderland olimlari Avraam Orteliy (1527— 1598) va G. Merkator Xaritagrafiya rivojlanishiga katta hissa qoʻshganlar.

• Buyuk geografik kashfiyotlar davrida xaritaga boʻlgan ehtiyoj va munosabatlar ham oʻzgardi. Xaritalar yangi maʼlumotlar bilan boyidi, qita, orol, dengizlar chegaralari aniq belgilandi. 15-asrdan xaritalar ayrim shaxslar tomonidan emas, balki maxsus ixtisoslashgan korxonalar tomonidan tayyorlana boshladi. Natijada xaritalarni yaratish muddati qisqardi, sifati yaxshilandi va anikligi oshdi. Bunday korxonalar dastlab Italiyaning Genuya, Venetsiya va Florensiya kabi yirik savdo shaharlarida vujudga keddi. Oʻsha davrda niderland olimlari Avraam Orteliy (1527— 1598) va G. Merkator Xaritagrafiya rivojlanishiga katta hissa qoʻshganlar.

Ilmfan va texnika rivojlanishi bilan xaritalarga, ularning mazmuni va aniqlik darajasiga boʻlgan talablar ham ortib bordi. 18-asrda Fransiya Fanlar Akademiyasi olimlari gradusni aniq oʻlchab, Yerning shakli va kattaligini hamda G meridian va parallel yoylarining uzunligini aniq hisoblab chiqsilar. Yoylarning uzunligi golland olimi V. Snellius kashf qilgan triangulyatsiya usulida aniklandi. Natijada Yerning shar shaklida emas, balki aylanma ellipsoidga yaqin shaklda ekanligi maʼlum boʻldi.

• Ilmfan va texnika rivojlanishi bilan xaritalarga, ularning mazmuni va aniqlik darajasiga boʻlgan talablar ham ortib bordi. 18-asrda Fransiya Fanlar Akademiyasi olimlari gradusni aniq oʻlchab, Yerning shakli va kattaligini hamda G meridian va parallel yoylarining uzunligini aniq hisoblab chiqsilar. Yoylarning uzunligi golland olimi V. Snellius kashf qilgan triangulyatsiya usulida aniklandi. Natijada Yerning shar shaklida emas, balki aylanma ellipsoidga yaqin shaklda ekanligi maʼlum boʻldi.