Mavzu: yozma nutq me’yorlari yozma nutqning nazariy masalalari reja: Yozma nutq me’yorlari fani, uning maqsad va vazifalari. Yozuv tarixi, turlari, 3


Download 298.95 Kb.
bet34/81
Sana09.03.2023
Hajmi298.95 Kb.
#1255933
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   81
Bog'liq
Yozma nutq me’yorlari fani, uning

(T.Murod) Ular inson jamoatchiligi uchun odatiy bo‘lib qolgan bu narsalarni nimalarga yo‘naltirar ekanlar: yaxshilikkami yo yomonlikka, tuzishgami yo buzishga?.. (Ch.Aytmatov)
8.Bog‘lovchisiz qo‘shma gapda keyingi qism oldingi qismda ifodalangan
voqea-hodisaning sababini bildirsa (ikki gap orasiga chunki bog‘lovchisini qo‘yish mumkin bo‘lsa), oldingi qismdan keyin ikki nuqta qo‘yiladi: Bo‘ri polvon ko‘ngli uvishib-uvishib ketdi: shu yotmish bandalar yaqin-yaqinlarda tirik edi, eson-omon edi. Endi esa yo‘q... (T.Murod) Ko‘nglimni zo‘r bir xushvaqtlik qitiqlar emish: ushbu behishtga birinchi bo‘lib men qadam qo‘yibman! Ahay-ahay! (T.Murod) Yanglishasiz: men ko‘klarga berkingan yer qizidan xayolimni olmaymen.(Cho‘lpon).
9.Bog‘lovchisiz qo‘shma gapda oldingi qism keyingi qismda ifodalangan voqea-hodisaning sababini bildirsa (ikki gap orasiga shuning uchun bog‘lovchi vositasini qo‘yish mumkin bo‘lsa), oldingi qismdan keyin ikki nuqta qo‘yiladi: Omon ovchining ov sarguzashtlari koplarni qiziqtirardi: koplari hikoya eshitish uchun kelardi. (Sh.Xolmirzayev) U haligi yuksak qahqahani eshitgach, uning ma’nisini angladi: yugurib Zebining yoniga kirdi. (Cho‘lpon). Bo‘ri polvon ko‘tarilib-ko‘tarilib ketdi: el Bo‘ri polvonni qora tortib keldi! (T.Murod)
10. Bog‘lovchisiz qo‘shma gapda keyingi qism oldingi qismda ifodalangan voqea-hodisaning natijasini, oqibatini bildirsa, oldingi qismdan keyin ikki nuqta qo‘yiladi: Tilovberdipolvon Abray polvon ko‘zlariga tikildi: Abray polvon ko‘zlari hayiqdi! Ana endi hamlaga o‘tsa bo‘ladi! (T.Murod)
11. Bog‘lovchisiz qo‘shma gapda keyingi qism oldingi qismdagi olmosh (yoki olmoshga vazifadosh so‘z) bilan ifodalangan yoki ifodalanmagan aniqlovchining mazmunini izohlab, to‘ldirib kelsa, oldingi qismdan keyin ikki nuqta qo‘yiladi: Ey Salomxon, bu eshon pochchamning o‘g‘illari bir yigit bo‘ldi: o‘ktamlikdayam, suqsurlikdayam tengi yo‘q. (M.Mansur) Shoirlardan doimo talab: O‘qimog‘i kerak yangi she’r va aytmog‘i kerak yangi gap. (E.Vohidov) Sizdan bugun birgina o‘tinch: Yolg‘iz qo‘ying meni, do‘stlarim. (E.Vohidov) Adolatxondan xunuk bir xabar keldi: u Samarqanddagi maktabni bitirib, Toshkentga ketibdi. (A.Qahhor).
12. Qo‘shma gapning oldingi qismida ko‘rmoq, qaramoq, diqqat qilmoq, eshitmoq, bilmoq, tushunmoq, sezmoq, eslamoq kabi fe’llar qo‘llanib, keyingi qismda keladigan muayyan fakt bayoni yoki muayyan tavsifga semantik ishora qilib tursa, ikki qism orasiga ikki nuqta qo‘yiladi: Boshda rais yurish qilib ko‘rdi: qo‘llari ortda, oyoq uchlari ikki yoqqa kerilgan. (N.Norqobilov) Ha, aytganday, Bo‘ri polvonning kopni ko‘rgan ko‘zlari bir nimani sezib qoldi: Abray polvon ko‘kragini berib olishdi. (T.Murod) O‘zim ham bilgan edim: katta omburga chap berib bo‘lmaydi. (A.Qahhor) Muhammad Churog‘a dodxoh esladi: besh yil avval Samarqandda Bog‘i Behisht mehmonxonasida ham xuddi shunday voqea yuz bergandi.(M.Ali). Bular darvozadan chiqib, muyulishga yetganda u yoqdan O‘lmasjon ko‘rindi: charchagan otini horg‘in-horg‘in qamchilab, asta-asta sudralmoqda edi.(Cho‘lpon).

Download 298.95 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   81




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling