Мавзу юзасидан маъруза матнлари VIII мавзу: Ўзбекистон Республикасида фуқаролик режа

Маълумот учун:

Суд органлари ва бошқа ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларга чет эл фуқаролари ҳамда фуқаросиз шахсларни ҳам ҳуқуқларини таъминлаш, ҳимоя қилиш вазифаси юклатилган.
Ўзбекистонда истиқомат қилувчи ва бошқа сабаблар билан Ўзбекистонда бўлиб турган чет эл фуқароларининг ҳуқуқлари, шу мамлакатларнинг Ўзбекистондаги ваколатли органлари томонидан ҳам қўшимча ҳимоя қилинади, таъминланади. Бу борада хорижий мамлакатларнинг ваколатли органлари билан ҳамкорлик қилинади.
Юқорида тилга олинган Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг инсон ҳуқуқлари бўйича вакили (Омбудсман) мамлакатимизда яшаётган чет эл фуқаролари ва фуқаролиги бўлмаган шахсларнинг ҳуқуқларини таъминлашда иштирок этади. Унга бу борада тегишли ваколатлар ва вазифалар юкланган. “Олий Мажлиснинг инсон ҳуқуқлари (Омбудсман) тўғрисида”ги қонуннинг 2-моддасига асосан у Ўзбекистонда яшаётган чет эл фуқаролари ва фуқаролиги бўлмаган шахсларнинг ҳуқуқлари бузилиши юзасидан берилган шикоятларини кўриб чиқади. Шикоят юзасидан уни ҳал қилиш мақсадида ўз текширувини ўтказади. Шикоят асосли бўлса чет эл фуқароси ёки фуқаролиги бўлмаган шахснинг талаби қондирилади, бу эса уни ҳуқуқи бузилишини олдини олади ёки ҳуқуқи бузилган бўлса бузилган ҳуқуқ тенгланади.
Хорижий мамлакатлар мисолида оладиган бўлсак, хорижликлар синфи 1981 йилги Британия Фуқаролиги Акти томонидан ифодалаб берилган. Бирлашган Қиролликдаги хорижликларга ҳам умумий қонунчилик татбиқ этилади ва уларнинг ҳуқуқлари суд томонидан ҳимоя қилинади. Улар хорижликларга тааллуқли бўлган умумий ҳуқуқ ва ёзма қонунлар субъектидир, бироқ, Европа Иттифоқи фуқаролари бундан мустасно, чунки, уларга тааллуқли бўлган қоидалар Европа Иттифоқи қонунлари билан мувофиқ эмас. Кейинги истисно эса Бирлашган Қиролликка ташриф буюрган чет эл қуролли кучлари аъзоларига татбиқ этилади. Хорижликларнинг сиёсий ҳуқуқларига нисбатан баъзи чекловлар мавжуд: улар овоз бериш ҳуқуқига эга эмаслар (Европа Иттифоқи фуқаролари маҳаллий ва бутун Европа сайловларида овоз бериши мумкин); улар шаҳар кенгашлари ёки парламент аъзоси бўлолмайди, уларнинг қироллик тахти ҳузуридаги фуқаролик ва ҳарбий мансабларга тайинланишида ҳам чекловлар мавжуд. Бошқа чекловлар уларнинг Бирлашган Қиролликда рўйхатдан ўтган денгиз ва ҳаво кемаларига эгалик қилишини қамраб олади.


Маълумот учун:

Бирлашган Қиролликдаги барча шахслар миллати ва миллий келиб чиқишига кўра камситилишни тақиқловчи Инсон Ҳуқуқлари бўйича Европа Конвенсияси ва 1976 йилги Ирқий Муносабатлар Акти орқали ўз ҳуқуқларини ҳимоя қила оладилар. Европа Иттифоқи қонунчилигида эса шартномалар татбиқ этиладиган тегишли соҳаларда (масалан, иш шароитларида) миллатига кўра Европа Иттифоқи фуқароларини камситиш тақиқланган.