Mavzu: Zamonaviy ommaviy qirgin qurollari va ulardan aholini himoya qilish mavzusi bo'yicha interfaol usullarni qo'llagan holda mashg'ulotlar tashkil etish Reja

Yer yuzasidagi yadroviy portlash deb, yer yuzasidan uncha baland bo’lmagan havodagi portlashga aytiladi, bunda yoritilganlik sohasi yer yuzasi bilan kesishib, yarim sfera shaklida bo’ladi. Yer yuzasida portlashdan chuqurlik hosil bo’ladi. Chuqur o’lchamlari portlash quvvatiga bog’liq bo’lib, bir necha yuz metrgacha yetishi mumkin.

Yer ostidagi yadroviy portlash deb, yer ostida o‘tkazilgan yadroviy portlashga aytiladi. Bunday portlashda yoritilganlik sohasi kuzatilmasligi mumkin. Bunda tuproqqa katta bosim beriladi, hosil bo‘lgan zarba to‘lqini yer qimirlashiga o‘xshash tebranish hosil qiladi. Portlash sodir bo‘lgan joyda katta chuqur hosil bo‘ladi, uning o‘lchamlari portlash quvvati va tuproq turiga bog‘liq. Chuqurdan ko‘p miqdordagi tuproq qavati radioaktiv moddalar bilan atrofga sochiladi. Portlash ustuni bir necha yuz metrgacha yetadi.

Suv ustida sodir bo‘ladigan yadroviy portlash tashqi ko‘rinishiga ko‘ra yer ustida sodir bo‘ladigan portlashga o‘xshaydi. Suv ostidagi yadroviy portlash suv ostida sodir bo‘ladi, bunda yoritilganlik sohasi ko‘rinmaydi. Suv yuzasida balandligi bir kilometrga yetadigan qo‘ziqorinsimon bulut hosil bo‘ladi. Suvning yerga qayta tushishi natijasida radioaktiv tuman hosil bo‘ladi. Keyinchalik suvli bulut paydobo‘lib, undan radioaktiv yomg‘ir yog‘adi.

Yadroviy qurolning shikastlovchi omillari: portlash to‘lqini yoki zarba to‘lqini, yorug‘lik nurlanishi, o‘tuvchan radiatsiya, joylarning radioaktiv moddalardan zararlanishi, elektrmagnit impulsidan iborat.

Zarba (portlash) to‘lqini portlash markazidan har tomonga tovush tezligidan ham qattiq tezlikda tarqaladigan, juda katta bosimda siqilgan havo zonasidan iborat. Zarba to‘lqini dastlabki 1000 metrni 2 soniyada, 2000 metrni 5 soniyada, 3000 metrni 8 soniyada bosib o‘tadi, shu vaqt orasida odam osmonda yorug‘ shu’lani ko‘rishi bilan yashirinishga ulguradi va zarba to‘lqini shikastlashidan saqlanib qoladi.

2) Kimyoviy qurollarni qo‘llash vositalari

Kimyoviy qurol ham ko‘plab shikast yetkazish vositalari jumlasidandir. Qirgin qurollari dеganda juda katta vayrongarchilik va yalpi yo’q qilish uchun moljallangan qurollar tushuniladi. Bunday qurollar qatoriga yadroviy, kimyoviy, biologik qurollar kiradi.