Мавзу: Ўзбек халқ афсона ва ривоятларини қиёсан ўрганиш

МАВЗУ: ЎЗБЕК ХАЛҚ АФСОНА ва РИВОЯТЛАРИНИ ҚИЁСАН ЎРГАНИШ

• Машғулот вақти: 2 соат
• Машғулот шакли: амалий машғулот

• Ўқитувчи: ф.ф.д., проф. Д.С.Ўраева

РЕЖА:

• 1. Афсоналарнинг ўзига хос жанрий хусусиятлари.
• 2. Афсоналарнинг турлари.
• 3. Ривоятнинг ўзига хос жанрий белгилари.
• 4. Ривоят турлари.

МАВЗУНИНГ ЎРГАНИЛИШ ДАРАЖАСИ

• Ўзбек фольклоршунослигида афсона жанри табиати ва унинг айрим мавзуий турларига хос хусусиятлар К.Имомов, М.Муродов, С.Рўзимбоев У.Жуманазаров, М.Жўраев каби олимларнинг тадқиқотларида ёритилган.

Афсона нима?

• Ҳаётий воқеликни хаёлий уйдирмалар орқали баён этадиган, бирор маълумот ҳақида тингловчига хабар бериш мақсадида ҳикоя қилинадиган оғзаки насрий асарлар афсона дейилади.

Афсонанинг асосий белгиси

• АФСОНАЛАРДА ВОҚЕЛИК ХАЁЛИЙ УЙДИР АСОСИДА БАЁН ҚИЛИНАДИ.

“Afsona” atamasi

• “Afsona” atamasi forscha “afsun –sеhr-jodu” ma’nosini anglatuvchi so`zdan olingan bo`lib, fantastika-uydirma asosida yaratilgan nasriy hikoyalarga nisbatan qo`llanadi.
• O`tmishda bu atamaning o`rnida «cow» – sov so`zi ishlatilgan.
• Aristotеl afsonalarni «Haqiqatdan xabar bеruvchi yolg`on hikoyalardir» dеb ko`rsatadi.

Афсона жанрига хос энг муҳим белгилар

• Фольклорнинг алоҳида, мустақил жанри.
• Сюжетида афсонавий, мифологик образлар ва мотивлар учрайди.
• Воқелик талқини хаёлий уйдирмага асосланади.
• Сюжетида мўъжизавийлик муҳим ўрин тутади.
• Реал, тарихий шахслар образи хаёлий, мифологик тимсоллар билан ёнма-ён тасвирланади.
• Сюжети насрий баёндан ташкил топади.

Савол

• Афсоналарнинг эпик тафаккур тадрижида тутган ўрни ва халқ насрининг бошқа жанрлари билан муносабати қандай?