Mavzu: Zoologiya fanining rivojlanish tarixi

Hayvonlarni tuzilishi va hayot kechirishi

Zoologiya fanlari sistemasi. Zoologiya (grekchadan zoon – hayvon, logos – ta’limot, fan) hayvonlarning tuzilishi, hayot kechirishi, tarqalishi va yashash muhiti bilan munosabatlari, ularning xususiy hamda tarixiy taraqqiyotini o’rganadi. Zoologiya kompleks fan bo’ lib, bir qancha fanlarni o’z ichiga oladi. Sistematika turlarning xilma-xilligi, o’zaro o’xshashligi yoki bir-biridan farqiga asoslanib turli sistematik guruhlar o’rtasidagi iyerarxik (tobe’lik) munosabatlarini o’rganadi. Morfologiya hayvonlarning tashqi tuzilishi, anatomiya esa ichki tuzilishi,

solishtirma va evolyutsion morfologiya turli sistematik guruhlarga mansub hayvonlarning tuzilishi va tarixiy rivojlanishini tekshiradi. Embrio¬logiya hayvonlarning embrional rivojlanishi (ontogenezi), filogenetika hayvonot dunyosi evolyutsiyasini, hayvonlar ekologiyasi ularning tashqi muhit bilan va o’zaro munosabatlarini, etologiya hayvonlarning turq-atvorini solishtirib o’rganadi. Zoogeogra-fiya zoologiya va fizik geografiya fanlarining bir tarmog’i bo’lib, hayvonlarning tarqalishi bilan bog’liq bo’lgan omillarni tekshiradi. Qadimgi geologik davrda yashab, hozir qirilib ketgan hayvonlar paleozoologiya, organizm funktsiyasi fiziolo¬giya fanlari tadqiqot ob′ekti hisoblanadi.

Hayvon organizmi ham o’simliklar singari hujayralardan tashkil topgan. Hujayralar hujayra membranasi (po’sti), uning ichidagi sitoplazmada joylashgan vakuolalar, boshqa organoidlar va yadrodan iborat. Hayvon va o’simlik hujayralarining kimyoviy tarkibi ham o’zaro o’xshash bo’ladi. Shu bilan birga hayvonlar hujayrasi po’sti yupqa bo’lishi, yashil rang beruvchi xloroplastlar bo’lmasligi bilan o’simliklardan farq qiladi. Hay vonlar fotosintez qilolmaydi; o’simliklar hosil qila digan organik moddalar bilan oziqlanadi. Bir hujayralilar orasida o’simlik singari fotosintez qilish xususiyatiga ega bo’lgan turlari ham bor.Ko’pchilik hayvonlarning maxsus harakatlanish organlari bo’ladi, lekin o’troq yashovchi va ko’pchilik parazit hayvonlar harakat qilmaydi. O’simliklar orasida esa xlamidomonada xivchinlar yordamida faol harakatlanishini bilasiz.

Hayvonlar tuzilishi