Mavzular matni

O'tkir miokard infarkti
Yurak toj tomirlarining tromb bilan berkilib qolishi natijasida, yurak mushaklarining ma'lum qismiga qon bormaydi, natijada o'sha yerda gipoksiya sodir bo'lib, keyinchaliknekrozga uchraydi.
Asosan yurak tomirlarining aterosklerozi, gipertoniya kasalligi, trombozlar, revmatizm, endoartrit, endokardit va hokazolar o'tkir miokard infarkti kelib chiqish sabablaridir.
Miokard infarktini kelib chiqishiga qo'shimcha dalillar ta'sir qiladi, chunonchi: jismoniy va aqliy mehnat natijasida organizm-ning charchashi; markaziy asab sistemasining taranglanishi va charchashi (turli salbiy ta'sirlar natijasida); ko'p miqdorda ovqatlanish, chekish, spirtli ichimliklarni ko'p iste'mol qilish, kam harakatlilik, organizm vaznining oshib ketishi va boshqalar.
Miokard infarktining patogenezi o'ta murakkab bo'lib, shu kungacha aniq bir fikr yo'q. Ko'pchilik olimlar fikricha infarktning rivojlanishiga yurak-qon tomirlarning trombozi va koronorosklerozi, bulardan tashqari, qonning ivish faktorlarining buzilishi, toj tomir­larning uzoq vaqt davomida spazmi va hokazolar sabab bo'ladi.
Miokard infarkti yurak mushaklarining qaysi qavatida joylashganiga yoki sodir bo'lganligiga qarab quyidagilarga bo'linadi. Agar miokard infarkti yoki nekroz endokard qavati ostida sodir bo'lgan bo'lsa, subendokardial formasi deyiladi. Agar nekroz yurak mushaklarining hamma qavatlarida bo'lsa, transmural miokard infarkti deyiladi.
Miokard infarktda nekrozning tarqalishiga qarab keng o'choqli va kichik o'choqli miokard infarkti tafovut qilinadi.
Miokard infarktining bir necha klinik ko'rinishlari bor: periferik, abdominal, miya, og'riqsiz, astmatik, kollaptoid, aritmik.
Bemor og'riq bilan murojaat qilganda birinchi navbatda miokard infarkt bo'lishi mumkinligini o'ylash kerak.
Miokard infarktining yuqoridagi ko'rinishlarida bemorga a'zolar kasalligi belgilari, anamnezi va elektrokardiogramma ma'lumotlariga asoslanib yordam ko'rsatish mumkin.
Miokard infarktining anginoz formasi ko'p uchraydi, unda kuchli og'riq asosiy belgi hisoblanadi. Og'riq to'sh orqasida va yurak sohasida kuchli bo'lib, chap qo'l, quloqqa, jag' sohasiga, ko'krak sohasiga tarqaladi. Og'riq shunchalik kuchli bo'ladiki, bemor o'zini qo'yishga joy topa olmaydi, rangi oqaradi, harakatdan qoladi, ter bosadi, qon bosimi pasayadi. Stenokardiyadan farqi kuchli og'riq bo'lishi va uzoq vaqt davom etishidir. Nitroglitserin ham og'riqni susaytirmaydi. Shu holat status anginozus deyiladi.
Astmatik formasi yurak astmasi yoki o'pka shishishi klinikasi bilan boshlanadi. Og'riq kam yoki umuman bo'lmasligi ham mumkin. Bu ko'rinishda tarqalgan miokard infarkti qayta takrorlanishi mumkin. Miokard infarktining takrorlanishi natijasida nekroz zonasida asab hujayralari o'lgan bo'lishi mumkin.
Abdominal formasi. Bu formasida og'riq oshqozon sohasidan boshlanib, ko'ngil aynish, qusish, ich ketish bilan kuzatilishi, ya'ni, o'tkir qorin kasalliklarining belgisini berishi mumkin. Ayrim bemorlarda anginoz formasi belgilari tezda yuzaga chiqadi va tashxis qo'yish oson kechadi. Tashxis qo'yishda anamnez, klinik belgilar, bemorning yoshi, nasli va elektrokardiogramma ko'rsatmalari hamda laboratoriya natijalariga asoslaniladi.
Miokard infarktining asoratlariga kardiogen shok; o'tkir yurak yetishmovchiligi; o'pka shishuvi; yurak astmasi; yurak anevrizmi; Dresler sindromi; o'pka arteriyasining tromboem-boliyasi, yurakning yorilishi; oshqozon va ichaklardan qon ketishi, qon aylanishining surunkali buzilishi; infarktdan keyingi kardioskleroz; miokard infaktining qaytalanishi kiradi.
Defibrillatsiya — yurak qorinchalari fibrillatsiyasini yo'qotish yoki ritmni tartibga keltirishdir. Defibrillatorlar doimiy va o'zgaruvchan tokda ishlashi mumkin. Tashqi defibrillatsiya qilish uchun elektrodning biri yurak ustiga, ikkinchisi chap yelka ostiga qo'yiladi. Yurak ustiga qo'yilgan elektrod dastasi rezina izoiatsiyalidir.
Elektrodlar qo'yishdan oldin fiziologik eritmada ho'llangan dokalarga o'raladi, keyin bemor badaniga qo'yiladi. Agar defibrilatsiya muvaffaqiyatsiz bo'lsa, tomirga adrenalinning 4 % li soda eritmasi yuborilib, yurak tashqi massaj qilinadi, ikkinchi g 80 • —martada ham defibrilatsiya muvaffaqiyatsiz o'tsa tomirga lidokain va 0,1 % li atropin yuborilib, tashqi massaj davom ettiriladi. Defibrillatsiyada birinchi urinishda 200 J razryad qo'llaniladi, ikkinchi va uchinchi urinishda razryad 300 J gacha ko'tarilishi mumkin. Shuni esdan chiqarmaslik kerakki, defibrilatsiya o'tkazilayotganda elektrodlar bemor badaniga jips qo'yilishi, tibbiyot xodimlari esa bemor yotgan to'shakka tegmasliklari kerak.
Defibrillatsiyani kardiostimulator apparati bilan o'tkazish ham mumkin. Defibrilatsiya bilan bir qatorda nafas yo'llarining o'tkazuvchanligini ta'minlash, bemorni intubatsiya qilish, markaziy tomirlardan biriga katetr qo'ymasdan muvaffaqiyatga erishish qiyin. Bemorning katta tomirlaridan biriga katetr qo'yilgan bo'lsa, dorilarni (atropin, soda, lidokain, adrenalinlarni) yurak bo'shli-g'iga yuborish shart emas.
Ko'krak qafasi a'zolarida operatsiyalar borganda defibrilatsiya o'tkazish zarur bo'lsa, elektrodlar to'g'ridan-to'g'ri yurak mushak-lariga qo'yiladi. Defibrillatsiya_ paytida xonadagi barcha elektr asboblari o'chirilib, bemor organizmiga hech kim qo'lini tegiz-masligi shart.