Мавзу:Ўзбекистон республикаси бухгалтерия ҳисобининг миллий стандарти (5-сонли бҳМС) «асосий воситалар»ни тасдиқлаш тўҒрисида

Асосий воситаларнинг келиб тушиши

• Мулкка эгалик, хўжалик юритуви ёки тезкор бошқарув ҳуқуқи асосида хўжалик юритувчи субъектга тегишли бўлган асосий воситаларнинг қиймати корхона балансига киритилиши лозим.
• Асосий воситалар қиймати корхона балансига:
• а) капитал қўйилмалар тугаганидан сўнг қурилган объектни қабул қилиш-топшириш;
• б) объектни олди-сотди шартномаси бўйича харид қилиш;
• в) таъсисчиларнинг устав капиталига ҳиссалари;
• г) текинга келиб тушиш (ҳадя шартномаси бўйича);
• д) айирбошлаш;
• е) товар-моддий захиралар таркибидан ўтказиш;

ж) молиявий ижара (лизинг) шартномаси бўйича олиш;

• ж) молиявий ижара (лизинг) шартномаси бўйича олиш;
• з) қиймати аниқлаб бўлинган асосий воситаларга капитал қўйилмалар;
• и) ортиқча (ҳисобга олинмаган) асосий воситаларни аниқлаш;
• к) хўжалик жамиятининг таъсисчилари таркибидан чиқаётганда ёки тугатилаётган хўжалик жамиятининг мулки таъсисчилар ўртасида тақсимланаётганда асосий воситаларни олиш;
• л) асосий воситаларга мулкка эгалик, хўжалик юритуви ёки тезкор бошқарув ҳуқуқини қўлга киритишга олиб келадиган бошқа операциялар ёки ҳодисалар натижасида киритилади.

Асосий воситаларга ўтказиладиган капитал қўйилмалар

• Асосий воситалар корхона балансига бошланғич қиймати бўйича киритилиши лозим ва у харид қилиш қиймати (етказиб берувчига тўланган сумма) ҳамда асосий воситаларни харид қилиш билан боғлиқ барча харажатларни ўз ичига олади.
• Асосий воситаларни харид қилиш билан боғлиқ харажатларга қуйидагилар киради:
• рўйхатга олиш йиғимлари, давлат божлари ва асосий воситаларга бўлган ҳуқуқни харид қилиш (олиш) бўйича амалга оширилган бошқа шунга ўхшаш тўловлар;
• божхона божлари ва йиғимлари;
• асосий воситалар объектларини харид қилиш (барпо этиш) муносабати билан солиқлар ва йиғимлар суммалари (агар улар қопланмаса);
• асосий воситалар объектларини харид қилиш (барпо этиш) билан боғлиқ ахборот ва маслаҳат хизматлари учун тўланадиган суммалар;
• асосий воситалар объектларини етказиб бериш (барпо қилиш) хатарини суғурталаш бўйича харажатлар;