Мазкур дарсликда стандартлаш, метрология ва сертификациялаш турли жи


Download 1.27 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/67
Sana05.04.2023
Hajmi1.27 Mb.
#1276530
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   67
Bog'liq
Кишлок хужалиги махсулотларини стандартлаш... Бўриев Х. Ч.

Кондициялар. Кишлок хужалигидй бир тур доирасида ишлаб 
чикариладиган махсулотлар сифатининг хилма-хиллиги уларнинг 
сифатини кенг меъѐрлашнигина эмас, балки махсулотни сотиб олув- чи 
ташкилотлар унга хак тулашда асосланадиган кандайдир белги- ланган 
асосий меъѐр булишини такозо этади. 
Бир турга мансуб кишлок хужалиги махсулотларининг кенг 
куламдаги сифат таърифлари меъѐрий курсаткичларнинг кенг гра- 
дациясини хам таъмин этади, уларга мувофик давлат буюртмаси буйича 
харид нархлари белгиланади ва улар товарнинг истеъмол хусусиятларини 
хисобга олган холда товар кийматини белгилаш имконини беради. 
Агросаноат тизимига кирувчи саноат корхоналари учун ГОСТ 
томонидан белгилаб ку'йилган кишлок хужалиги хом ашѐсининг асосий 
шаклларига глъп килиш 
FOHT 
мухим саналади, чунки унинг 


кондицион жихатига ишлаб чикариш курсаткичлари учун зарур хисоб- 
ланган махсулотнинг микдори (фоизларда), кисман унинг сифати хам, 
тугридан-ту!ри ботик булади. Озик-овкат хом ашѐси учун бу таъм 
хусусияти ва калориялиликдир. Шунинг учун хам давлат меъѐрлаши- да 
кондиция (меъѐр)лар тизими ишлаб чикилган булиб, тула ѐки кисман 
давлат стандартларига киритилади ѐки стандартларда бошка хуж- жатлар 
(йурикномалар)даги курсатмалар мазмуни ифодаланган булиб, уларда 
тегишли кондициялар белгилаб куйилади. 
Кишлок хужалиги амалиѐтида: экиш, тайѐрлов, саноат ва экспорт 
кондициялар кулланилади. 
Экиш материалы кондициялари (нав градацияси) давлат стан-
дартларига тула бириктирилган. Биринчи класс талабларига жавоб 
берадиган урут энг яхши урут хисобланади. Кишлок хужалиги ишлаб 
чикзришининг вазифаси олий экиш кондициясига эга булган уругни 
етиштиришдир, чунки бу майдон бирлигининг экиш мате- риалига булган 
эхтиѐжини камайтиради, хосилдорликни оширишга ва хосил сифатини 
яхшилашга ѐрдам беради. Элита ва турли репро- дукциялар уруглари 
давлатга сотишда маълум сифат меъѐрларига мувофик булиши лозим. Бу 
меъѐрлардан четга чикилганда харид нархларидан чегирма олинади, нав 
устамалари бекор килинади ѐки камайтирилади ѐки 
ypyF 
умуман 
нокондицион деб топилади. 
Тайёрлов кондициялари — кишлок хужалиги махсулотларини давлатга 
сотиш пайтидаги сифат меъѐрларидир. Улар базисли ва чекловчи 
кондицияларга ажратилади. 
Базисли кондициялар — номидан сезилиб турганидек, бу сифатнинг 
асосий меъѐридир. Базисли кондициялар талабларига жавоб берадиган 
товар тулаконли озик-овкат, озука ѐки техник кимматга эга булади. 
Бундай хом ашѐ туркумидан давлат стандарти талабларига жавоб 
берадиган юкори сифатли махсулот олиш мумкин. Шунинг учун базисли 
кондициялар кишлок хужалиги назарда ту- тилганда асос хизматини 
утайди. 
Базисли кондицияларга тулик мос келувчи махсулотга респуб- 
ликанинг муайян минтакзси учун белгиланган нарх буйича тур- кумнинг 
барча физик массасига хак туланади, хужаликнинг шарт- нома 
мажбуриятларида назарда тутилган давлат буюртмасининг бажарилиши 
тула химояланади. 
Махсулотлар турига кура базисли кондициялар республика- нинг 
бутун худуди учун ягона ѐки махсулотни етиштириш шартла- рини 
хисобга олиб, мамлакат минтакалари буйича тафовутланган булиши 
мумкин. 


Чекловчи кондициялар — махсулотни давлатга сотишда йул куйилиши 
мумкин булган махсулот сифатининг энг паст меъѐри. Агар махсулот 
чекловчи кондициялар талабларида назарда тутилган курсаткичларнинг 
атиги биттасида ѐмонрок булса, бирорта тайѐрлов ташкилоти уни 
хужалик ѐки ташкилотдан сотиб олиш хукуки- га эга булмайди. 
Чекловчи кондициялар талабларига мувофик келмайдиган махсулот 
республика рахбар органлари рухсати билангина сотиб оли- ниши 
мумкин. 
Саноатнинг хар бир сохаси хом ашѐга узининг технологик та-
лабларини куяди. Бу кондицион талабларнинг амалда булиши махсулот 
микдори хисоб-китобини унга белгиланган сифат меъѐрла- рига мувофик 
равишда корхоналарга киритиш имконини беради. 
Экспорт кондициялари жахон бозорида товар сифатига куйиладиган 
талабларни хисобга олган холда тузилади. Олий сифатдаги кишлок 
хужалиги махсулоти сотилар экан, махсулот бирлигига купрок микдорда 
валюта олиш мумкин булади. Экспорт кондиция- ларини билиш кишлок 
хужалиги махсулотларини ташки савдо учун етиштиришни т^гри ташкил 
этишда ѐрдам беради. 
Республикамиз халк хужалигида бошка максадлардаги кондициялар 
хам мавжуд. Масалан, узок муддатга сакдашга куйиладиган товарлар 
кондицияларида узига хос талаблар назарда тутилади ва хоказо. 



Download 1.27 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   67




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling