Мазкур маъругшлар м

қиёфасининг бош мезони. 
РЕЖА 
1. Ватанпарварлик тушунчаси. 
2. Инсонпарварлик—инсонни ўз-ўзини англаши. 
3. Миллий бирлик ва миллий мустақиллик. 
Энг яхши дўст — Она, энг яхши мамлакат — Ватан, деган халқ мақолига 
назар ташлар эканмнз, «Ватан» сўзи нақадар кенг, нақадар улуғ маъно эканини 
ҳис қиламиз. Тўғри, «Ватан остонадан, киндик қони тўкилган маскандан, она 
алласидан бошланади». 
Ватан деб аталмиш туйғу ҳақида гапирар эканмиз, энг аввало кўз 
ўнгимизда гўзал, жаннатмакон — Она Ўзбекистонимиз гавдаланади. 
Кадим Туркистоннинг марказида икки азим дарё: Амударё ва Сирдарёлар 
оралиғила жойлашган мукаддас ватанимиз шаънига канчалик хамду санолар 
ўкисак оз. Ватанимиз дунёга пурвикор тоғлари, азим дарёлари, шифобахш, ноёб 
ўсимликлари, камёб хайвонлар, битмас-туганмас бойликлари, чўп тикса дарахт 
бўлиб ўсадиган унумдор тупроқлари билан, энг мухими меҳнатсевар ва сахий 
кўхна туркнинг бош бўғини бўлган ва танти дунёга «ўзбек» деб ном таркатган 
халки билан машҳурдир. 
Ўзбекистон геграфик жиҳатдан ҳам, сиёсий жиҳатдан ҳам Марказий 
Осиёнинг ўзагини ташкил этади. Дунёдаги энг қадимги тараққиётлардан бири 
ана шу ерда ташкил топган. Қадимги замонларда буюк ипак йўли шу ердан 
ўтган. Халқимизнинг тарихи ўз илдизлари билан асрлар қаърига бориб етади ва 
3 минг йилдан кўпроқ даврни ўз ичига олади. Шу дарвлар ичида аждодларимиз 
чет эл босқинчиларига қарши курашган. Шу она заминни, Ватанни ҳимоя 
қилишда жонларини фидо қилганлар. 
Ватанимиз Спитамен, Тўмарис, Муқанна, Жалолиддин Мангуберди, 
Темур Малик каби халқ қаҳрамонларини, Ибн Сино, Беруний, Форобий, Лл-
Фарғоний, Ал—Хоразмий, Мирзо Улуғбек каби буюк даҳоларни, Ат-Термизий, 
Нажмиддин Кубро, Аҳмад Яссавий, Нақшбанд, каби пири комиллар, Навоий, 
Бобур, Машраб каби алломалари билан дунёга донг таратган. 

---

Массагетлар 
қабиласининг 
бошлиғи 
Тўмариснинг 
ўз 
халқига 
мурожаатини эслайлик. «Эй массагетлар. Мен сизларни Эрон босқинчиларига 
қарши урушга олиб кетмоқдаман. Шу доим эсингизда оулсинки, орқангизда 
аёллар, болалар, кексалар, она замин —Ватан бордир. Урушга бораётганлар, 
агар биз енгилсак кулбаларга ўт қўйингиз, чунки келгуси авлод жангда қилич, 
ўт зарбидан қаҳрамонларча ҳалок бўлди деб эсласин, қўрқоқ ношуд 
сифатидаэмас». 
Тарихда номлари достонга айланиб қолган бундай фарзандларнинг 
фаолияти ватанпарварликнинг энг олий намунасидир. Ватанпарвар энг аввало 
мард бўлади. Унинг қалби кенг, саҳоватли, сахий ва феъли атвори пиратлидир. 
Бундай мардлар учун халқи, эли, она замин муқаддасдир, ундан кейингина ўзи 
туради. 
Чингизхон, Ботулардан Ватанни ҳимоя қилиш учун жонини фидо қилган 
Жалолиддин Мангуберди, Темур Малик, ёв тиғига кўксини тутган Муқанна, 
Сарбадорлар, Спитамену, Таробийлар жасорати саодатини халқимиз абадий 
юрагида сақлайди. 
Шарқда шундай бир ривоят бор. «Қадимда бир донишманддан халқни 
қандай қилиб итоаткор қулларга айлантириб идора қилиш-мумкин» деб 
сўрабдилар. Шунда ўша донишманд: «Сен шу халқнинг одамларини эмас, 
тарихини ўлдир, шунда миллатда ғурур ўлади ва халқнинг ўзи қулга айланиб 
қолганини ўзи ҳам сезмай қолади»,—деб жавоб берган экан. 
Шу ўринда яна бир ривоятни келтириб ўтиш жоиз. Эрамиздан аввалги IV 
асрда Грек — македония қўшинлари Мовароуннаҳрга бостириб киради. Лекин 
уч йил шиддатли жанглардан кейин ҳам улар халқни ўзига бўйсиндира 
олмайдилар. Кунлардан бир куни А.Македонский Самарқанд даврвозасидан 
чиқиб, узоқ термулганича қандай қилиб бу ўжар халқни узимга бўйсиндирсам 
экан, деб ўйланиб қолади. Шунда олис бир қишлоқда қуюқ бир тутун 
чиқаётган эмиш. Македонский соқчиларни олиб, ўша тутун чиқаёттан томонга 
боради. Қараса, бир томонда кампирлар, бир томонда ёш аёл ва қизлар қозонда 
бир нарса пишираётган, қозон атрофида эса ўйин кулги авжида эмиш. Бир 
томонда эса кекса чоллар ва ўспиринлар дастурхон атрофида гурунглашармиш. 
Л.Македовский оқсоқоллардан рухсат сўраб дастурхон атрофига ўтирибди. Ва 
уларга мурожаат қилиб: «Мен уч йилдан бери бу ўжар халқни ўзимга 
бўйсиндира олмаяпман сабаби нимада экан» дебди. Шунда оқсоқоллардан бири 
«Сен бизнинг урф — одатларимизни, тилимизни, динимизни оёқ —ости 
қилмоқдасан, шунинг учун халқимиз сенга асло бўйсунмайди» дебди. 
Бу ерда Наврўз байрамини нишонлаётган экан, Искандар Самарқандга 
қайтгач маҳаллий халқни урф —одати ва динига тегмаслик учун фармон 
бергандан кейингина халқ қаршилиги пасайган экан. Бу ривоятларни чуқур 
мушоҳада қилиб кўрсангиз, унда шарқ муҳитига хос оғир, босиқ, кенг маънолар 
оламини ихчам шаклда ифодаловчи фалсафа борлигини кўрасиз. 
Ватан ҳдқида сўз кетганда юқорида номи зикр этилган босқинчи 
Искандар ўлими олдидан онасига қарата гапирган гапларини эслаб ўтиш кифоя: 
«Онажон, мен дунёнинг кўп мамлакатларини босиб олдим, катта бир давлат 
ташкил этдим. Битмас — туганмас бойликларга эга бўлдим. Афсуски, шунча 

---

давлат ва бойликлар сизнинг оёғингиз тагида ётган Ватаннинг бир сиқим 
тупроғига арзимас экан»—деган эди. Бундан кўринадики, Ватан ҳар қандай 
ўзга юртдаги давлатдан, ҳар қанча беҳисоб бойликлардан афзал. 
Халқимизда: «Ким онасини севмаган, —ким Ватанни севмаган» деган 
нақл бор, «Биз ким мулки Турон, амири Туркистонмиз. Биз ким миллатларнинг 
энг қадими ва энг улуғи, туркнинг бош бўғинимиз» деган бобакалонимиз Амир 
Темур. Миллатнинг дардларига дармон бўлиб, унинг роҳати, садоқатини, 
мустақиллигини сақлаш учун курашиб келган буюк саркарда ҳам шу юртнинг 
фарзандидир. У Ватанни мўғул босқинчиларидан озод қилишга, марказлашган 
давлат тузишга, илм — фанни ривожлантиришга, каналлар қазишга, хур ўлкага, 
маданият ўчоғига айлантиришга асосий куч — қувватини сарфлади. 
Ўзининг ақл—заковат, саҳоват, донолиги, ақллилиги билан ҳаммани лол 
қолдирган Сароймулкхоним, Нодирабегим, Увайсий, Анбар Отинлар ҳам 
бизнинг ватанимиз фарзандларидир. 
Туркистонни руслар томонидан босиб олинаётган ва ундан кейинги 
даврларда ўз миллатини, ғурурини, миллий қадриятларини, хуллас ватанни 
ҳимоя қилган кишиларга «Босмачи» тамғаси босилди. 
Ўз Ватанини озодлиги йўлида қурбон бўлган А.Қодирий, У.Носир, 
Фитрат, Чўлпон ва бошқаларни шўролар ҳукумати томонидан «Халқ душмани» 
миллатчи сифатида қатағон қилинди. 
Ватан, она замин, эл юрт, миллат ҳақида исломда кенг ўрин берилган. 
Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом ҳадисларида ёзилишича ўз ватани 
учун курашда қурбон бўлган киши охиратда етмиш одамни шафоат қилиши 
мумкин ёки олтмиш одамни дўзах оловидан сақлаб қолиши мумкин. 
Аллоҳ таолонинг олдида шундай фаришталар борки, улар кечаю — 
кундуз Аллоҳга ҳамду — санолар айтиш билан машғулдирлар. Охиратда эса 
Ватан учун жонини фидо қилган кишиларга фаришталардан юқорироқ жой 
берилар экан. Эмишки, душман, юртга ёв бостириб кирибди, подшоҳга эса: 
Мол мулкларингизни олиб кетишмоқда» девдилар. Шоҳ эса: «Майли 
олақолишсин» дебди. Ҳукмдорга яна хабар қилибдилар» «аҳли аёлларимизни 
чўри қилиб олиб кетмоқдалар». Ҳукмдор бунга ҳам индамабди. Ҳукмдорга яна 
айтибдилар: «Ёғий Ватанни босиб олмоқда». Шунда ҳукмдор: «Ҳар хил 
етишмовчиликка, хорликка чидаш мумкин, аммо Ватанни оёқ — ости қилишга 
чидаб бўлмайди». Ҳамма жангга деган экан. 
Демак, «Ҳуббул Ватан —минал иймон», яъни «Ватанни севмоқ — 
иймондандир».