Меъда ва ун икки бармок ичакнинг яра касаллиги


Download 305 Kb.
bet3/19
Sana30.04.2023
Hajmi305 Kb.
#1405859
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19
Bog'liq
5. Yara kasalligi

Патологии анатомияси. Меъда ва ун икки бармок ичак ярасига багишланган купгина адабиётларда патологик анатомия куриниши буйича уткир ва сурункали яралар кузатилади. Лекин купинча меъда ва ун икки бармок ичак яраси уткир бошланса хам бориб-бориб сурункали турга айланади, чунки беморлар бу пайтда шифокорга мурожаат килмайдилар. Шунинг учун уткир касаллик сурункали яра касаллигининг бошланиши деб хисобланади. Бу касаллик дастлаб оддий яра булиб, у купинча юмалок шаклда жуда юмшок, четлари уйилмаган булади. Сурункали меъда ва ун икки бармок ичак яраси бир оз каттик булиб, четлари калинлашган ва кичик чандиклар хосил килиб, атрофидаги тукималар яллигланган булади.
Меъда яраси купинча меъданинг кичик эгрилиги сохасида жойлашган булиб, катталиги 1—2 см келади. Ун икки бармок ичак яраси эса купинча ичакнинг пиёзсимон кисмидан урин олади. Узок даволашда яра касаллиги билан огриган беморларда меъда ва айникса ун икки бармок ичак яраси меъда ва ичакнинг хамма каватларига таркалиб кетади. Баъзан у атрофдаги аъзолар — меъда ости бези, жигар ва чарвиларни ёриб киради. Купинча бу хасталик хадеб Кайталайвераганда яра урнида чандиклар хосил булиб, асоратлар колади; ошкозон, ун икки бармок ичак тешилиши мумкин (перфорация) ёки бу аъзолар бир оз буришиб, натижада улардан овкат утмай колиши мумкин (стеноз). Агар яра кон томирларига якин жойлашган булса, баъзан меъдада ёки ун икки бармок ичакда кон окиши мумкин.
Меъда ярасининг клиник куриниши. Меъданинг яра касаллиги жуда огир кечадиган ва тузалиши кийин булган хасталик хисобланади. Ун икки бармок ичак ярасини факат самарали даволангандагина бартараф этиш мумкин. Шунинг учун бу хасталикларни даволаш усулларининг узига хос жихатлари бор.
Чунончи, меъданинг яра касаллигида айникса унинг бошлангич даврида бемор меъда жойлашган сохада (кукрак суягининг ханжарсимон усиРи остида) вакти-вакти билан огрик сезишдан шикоят килади. Бу огрик яранинг кайси жойида пайдо булишига борликдир. Масалан, меъда яра купинча кичик эгрилик сохасида, гохо эса кукрак суягининг ханжарсимон усик остида сезилади. Бордию, яра меъданинг катта эгрилик сохасида жойлашса, огрик кориннинг ча-п ковурга остида сезилади. Меъданинг яра касаллигида огрик вакти-вакти билан пайдо булади ва купинча овкат ейишга боглик булмаса-да, лекин айрим беморларда меъда сохасида пайдо булган огрик овкат ейилгандан кейин утиб кетиши мумкин. Меъданинг яра касаллигида огрикнинг канча давом этганини, кучли ёки кучсиз, симиллаб огриганини сураб-суриштириш керак. Масалан, касалликнинг бошлангич дав­рида меъда сохасидаги огрик бирданига хуруж килиши ёки булмаса, секин-аста, вакти-вакти билан симиллаб огриши мумкин. Бунда меъда сохасида турган огрикни яра асоратла-ри бошлангани деб хисоблаш керак. Огрик баъзан фаслга хам боглик булади. Айрим беморларда огрик бахор ёки куз фаслларида меъда ярасининг кузиши билап боглик булади. Маълум булишича, бундай огрик ана шу фаслларда истеъмол килинадиган овкат хилларининг узгаришига ва узгарувчан об-хаво ва атмосфера босимининг тез-тез узгариб туришига борлик булади. Шуни хам эсда тутиш керакки, меъдасида яра бор беморларда меъда сохасидаги оррик оч колганда хам бошланиши мумкин, шунда бемор овкат ейиши биланок оррик босилади. Бу ходиса баъзан тунда кузатилади, бу хол меъдада яра борлигидан хабар беради. Меъдада яра кордиал сохада хам пайдо булиши мумкин. Бунда оррик туш суяги остида булиб, кукракнинг оркасига, кураксимон суяклар ва хатто юрак сохасига таркалиши мумкин. Меъданинг яра касаллигида мудом оррик сезилади, бундай огрик меъда яраси, меъда ости бези, чарвига ёки жигарга ботиб ёриб кирганидан ёки булмаса, яранинг усмага айланиб кетганидан дарак беради. Баъзи беморларда огрик умуман булмаслиги хам мумкин. Шундай килиб, меъданинг яра касаллигида огрик табиатини жуда синчиклаб урганиш керак. Бу хасталикда бошка аломатлар: жирилдон кайнаши, кунгил айниши, кусиш, кекириш ва ич кетиш каби холлар кузатилиши мумкин. Купинча шифокорлар жирилдон кайна-шини меъда ширасидаги кислота микдорининг ошиб кетиши билан изохлайдилар. Бу беморларда жирилдон кайнаши кекириш билан бирга кузатилиши мумкин. Бунда бемор вакти-вакти билан кайт килади. Шу билан бирга бемор овкат истеъмол килгандан кейин оррик кучайиб кетади, бунда касал сунъий йул билан кусиб, оррикни шу тарика тухтатади. Бундан ташкари, ейилган овкат тула хазм булмайди, бемор кунгли айниб кусиб юборади. Касаллик ривожланганда иштаха кандайлигига эътибор бериш керак. Иштаха купинча узгармайди, овкатдан кейин оррик кучаяди, шу сабабли касал одам майин овкат тайёрлайди. Ичак фаолияти хам издан чикади, ич кетади (кабзият), корин дам булади, йугон ичакда огрик туради, гохо жигар хам оррийди.
Марказий асаб ва айникса вегетатив асаб тизимлари хам издан чикади. Шундай килиб, бу хасталикда асосан бемор огрик сезишидан, кунгил айнишидан, кайт килишдан шикоят килади.
Меъдаси касал беморларнинг кузлари ялтираб туради, рух-кайфияти паст булади. Бу беморлар бироз овкат егандан (оррикдан куркиши сабабли), уйкуси чала булган-лигидан толиккан кишига ухшайди. Тил тоза, лекин бир оз кизарган булади (айрим беморларда тилда майда-майда яралар куринади).
Корин атрофидаги тери бир оз кизариб туради, чунки бемор огрикни камайтириш максадида шу жойга иссик нарса куйиб куяди. Меъда сохасини пайпаслаб курилганда яранинг ун икки бармок ичак ёки меъдада жойлашганини аниклаш мумкин. Агар яра ун икки бармок ичакда булса, юзаки пайпаслаб курилганда огрик унг кукрак-ковурга остида сезилади. Бордию, яра меъдада булса, огрик кукрак суягининг ханжарсимон усиги остида аникланади. Меъда­нинг яра касаллигида меъда ширасидаги озод ва богланган хлорид кислота микдори купинча узгармайди ёки бир оз ошган булади. Бунда яра рентгенда курилганда кузатилади (текширишдан олдин беморга барий моддаси ичирилади). Баъзан яра атрофидаги шишиб чиккан жойларни курит мумкин. Меъда яраси гастрофиброскопда яхши куринади. Бунда меъда шиллик каватида турли шаклдаги яралар була­ди, некроз моддалар ёки ивиб колган кон куйкаси куринади.



Download 305 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   19




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling