Медиа дискурсларда “Ғурур” концетини ифодаловчи бирликларнинг лингвокультурологик тадқиқи

II BOB TURLI MADANIY QATLAMLARDA “G’URUR” KONSEPTINING LINGVOKULTUROLOGIK XUSUSIYATLARI
2.1. Ingliz media diskurslarida “G‘urur” konseptining leksik-semantik xususiyatlari.
Mag‘rurlik tuyg‘usi an'anaviy ravishda psixologiyadan ko‘ra ko‘proq mif, axloq falsafasi va diniy spekulyatsiyalarda diqqat markazida bo‘lgan. Psixologik adabiyotlarda Darvin⁵⁷ va Lyuis⁵⁸ uni "murakkab" yoki "o‘zini anglaydigan" his-tuyg‘ular qatoriga kiritadilar. Quvonish yoki qayg‘u, g‘azab yoki jirkanish kabi "birlamchi" his-tuyg‘ulardan farqli o‘laroq, uyat, aybdorlik va xijolat kabi "o‘z-o‘zini anglash" hissiyotlari "birlamchi" his-tuyg‘ularga qaraganda kamroq aniq universal va biologik tug‘ma ekspressiv naqshga ega va faqat ikki yoshdan oshgan bola yoki o‘z-o‘zini anglaydigan odam his qilishi mumkin, chunki ular ijtimoiy me'yorlar va qadriyatlarning bajarilishi va buzilishiga olib keladi. Yaqinda Treysi va Robins g‘ururning tabiati, funksiyasi va ifodasini o‘rganib chiqdi va uning ikki turi: haqiqiy(authentic) va kibrli(hubristic) g‘ururni ajratdi.⁵⁹ Haqiqiy mag‘rurlik shaxsiyatning ijobiy sifatlari bilan bog‘lanadi: ekstrovertlik (extroversion), xushmuomalalik (agreeableness), vijdonlilik (conscientiousness) va o‘zini o‘zi qadrlash (genuine self-esteem) kabi fazilatlari bilan ijobiy bog‘liq.
Ularning fikricha, bir nechta leksik birliklar kibrli g‘urur tipini ifodalaydi. Xususan, self-aggrandizing narcissism(o‘z-o‘zini ulug‘lash) and shame-proneness(uyat). Kibrga asoslangan mag‘rurlik "tajovuzkorlik, dushmanlik va shaxslararo muammolarga sabab bo‘lishi mumkin mumkin" (148-bet), haqiqiy mag‘rurlik (authentic) esa altruistik harakatlarga yordam berishi mumkin, "haqiqiy mag‘rurlik ichki, ammo beqaror, o‘ziga xos va boshqarilishi mumkin bo‘lgan sabablarga bog‘liq bo‘lib ko‘rinadi, masalan, harakat, mashaqqatli mehnat va aniq yutuqlar" ⁶⁰, Holbuki, inson o‘z muvaffaqiyatini "ichki, ammo barqaror, masalan, "iste'dodlar, qobiliyatlar va global ijobiy xususiyatlar" bilan bog‘laganda, g‘urur hissi paydo bo‘ladi⁶¹
Mag‘rurlikning adaptiv funksiyasiga kelsak, Treysi va Robins "Individning hozirgi ijtimoiy mavqei va uni qabul qilish darajasi haqida ma'lumot berish uchun rivojlangan bo‘lishi mumkin" (149-bet), shuning uchun o‘zini hurmat qilishni yoqtirish. Ular, shuningdek, g‘ururning og‘zaki bo‘lmagan ifodasini o‘rganib chiqdilar⁶² va uning tarkibiy elementlarini ajratib ko‘rsatishdi: kichik tabassum, bosh bir oz orqaga egilgan, qo‘llar ko‘tarilgan va kengaygan holat. Ular mag‘rurlik va uning ifodasi umumbashariy ekanligini va ularning vazifasi "o‘z ijtimoiy guruhini mag‘rur shaxsning mavqei va qabul qilinishini oshirishi haqida ogohlantirish" bo‘lishi mumkinligini ta'kidlashadi.
2.1.1-rasm. Mag‘rurlik ifodasi
Tracy, Sharif va Cheng [8] his-tuyg‘ularga funksional nuqtai nazarni qabul qilib, mag‘rurlik yuqori maqomni targ‘ib qilishning moslashuvchan funksiyasini bajarishini taklif qiladi .
Oldingi yutuqlar tufayli g‘ururlanishning yoqimli mustahkamlovchi tuyg‘usi kelajakdagi vazifalarni bajarishda motivatsiya va qat'iyatni oshiradi, ichki tajriba esa o‘z-o‘zini hurmat qilishni oshirish orqali shaxsga o‘z yutug‘i haqida ma'lumot beradi - va tashqi noverbal ifoda boshqalarga ma'lumot beradi - bu uning yuqori natijalarga loyiqligini ko‘rsatadi. guruhdagi holat.

1.