Mehmonnomayi Buxoro

Abulxayrxonning Sig’noqdagi qabri tavsifi
Yoritilgan qabri va eng pokiza qabri jahon xoni, Abulxayrxon davrining xoqoni,Alloh uning dalilini yoritib bersin, Sig‘noq shahri tashqarisida joylashgan va xonimiz hazratlarining yuksak fikrlari me’mori yaxshi boboning qabri ustiga juda baland bino qurdirdilar.(53-bet)

Qozoqlarning mulkidagi sovuqning tavsifi

Sovuq shunchalik qattiq ediki, hech kimning qo‘lini yengidan chiqarishga ham, yeng shimishga ham kuchi yetmasdi . Mo'ynali etikda va shoyi o'ramlarda oyoqlar juda sovuq edi, siz bir parcha muzni mo'yna va kigiz bilan o'ralgan, deysiz. Yuz sovuqdan qotib qolgan, uni kigizdan olib tashlangan po'lat oyna, deb tasavvur qilasiz. To‘xtovsiz, ayozdek tomchilar va bug‘lar bilan qoplangan har bir tuk bahor gullagan shoxga yoki tepadan pastgacha oq atirgul va yasemin gullari bilan qoplangan palma daraxtiga o‘xshardi. Chuqurlikdag

isovuq va shiddatli og'riqdan ko'zlar qondek qizarib ketdi, kirpiklar esa o'sha qon tubiga qaqshab qolgan quruq tikanlarga o'xshardi. Har bir barmoqva oyoq barmog'i oltinning quymasiga o'xshaydi, u issiqdan erib ketishi uchun uzoq vaqt davomida tigel ichiga joylashtirilishi kerak. Tirnoqlar sovuqdan ko'kargan, siz oyoq va qo'llarda tinchlik va turg'unlik muhrini qoldirgan halqadagi lapis lazuli deb o'ylaysiz. Og‘izning ochiq muzligida so‘lak sovuqdan oppoq tishlardek qotib qolardi, tanasi haqida esa qon muzlab, sovuq parcha-parcha bo‘lib ketgan anor deb o‘ylarding. Sovuqdan qo‘rqqan nafasi ko‘krak o‘chog‘iga qochdi, tomirlar changning iplariday qurib, yorilib ketdi.

Qozoqlar mamlakatida qor ko'pligi tavsifi

Bir so'z bilan aytganda, sovuq haddan tashqari kuchli edi. Bu yerda oÿsha hududdagi sovuq haqida aytilganlar, yozuvchilar nutqni bezab turgan mubolagÿa emas, balki haqiqatda mavjud boÿlgan narsaga asoslanadi, chunki oÿlchov boÿyicha oÿsha hududning ayoziga qiyoslab boÿlmaydi. “Sovuq shunchalik kuchli ediki, yoshlik chog‘ida jazirama lovullab turgan o‘zbek va turkistonlik yigitlarning birortasi ham mo‘ynasidan qo‘lini chiqarolmadi. va kiyim-kechak va otning aylanasini torting. Tong chog‘ida kim otni egarlagan bo‘lsa, u jannatning yovvoyi, jilovi yo‘q otini kamtarlik egari ostida sudrab

yurgan, deb o‘ylarding. O‘sha dashtda hech kim boshini egib, bir soat yotish uchun yerning bir qadamini ham qor va muzdan tozalay olmadi. Oq qor yer yuzini shu qadar qoplaganki, undagi aholi punktlari bo'sh varaqdagi qora nuqtadek tuyulardi. Qorning oppoqligi barcha derazalardanuyga kirgan quyosh nuriga mos kelardi. Yer yuzini hech qachon qora chang bosmagan, xattotning mohir qo‘li uylarning birorta qora belgisini qo‘ymagan oq qog‘ozdek tasavvur qilgan bo‘lardingiz. Qorning oppoqligidan cho'l va cho'l
[bo'ldi] qo'sh egilgan chol va izlar [bayt:] Va sochi oqargan bosh dasht uzra paydo bo'ldi . Qorningoppoq rangi tevarak-atrofni qoplagan ediki, ularda qora rangdan asar ham qolmasdi, agar tunning surmalari odamlarning ko‘ziga tushmagan bo‘lsa, ko‘rlikdan hech kim ko‘rinmasdi. Dunyodalalaridaqordan minglab paxta plantatsiyalari paydo bo'ldi, ularning paxtasi sovuq azobini oshirdi. Uning bahorgi oppoqligidan ming atirgul ochildi, lekin bahor shunday ediki, hamma undan qotib qoldi. (55-bet)