Mehnat vazirligi respublika aholi bandligi va mehnatni muhofaza qilish ilmiy markazi

 
Nazorat savollari 
1. Beton, armatura po‘lati va temir-betonning asosiy xillari. 
2. Beton va temir-beton konstruksiyalar uchun beton material ekanligi 
3. Temir-beton konstruksiyasining xillari 
4. Temir-beton konstruksiyalariga qo‘yilgan talablar 

---

 195 
5. Beton va temir konstruksiyaning tashkil etuvchilari 
6. Temir-betonning xususiyatlari 
7. Konstruksiyaning afzalliklari va kamchiliklari 
8. Temir-betonning qotishiga, tuzilishiga quruq va issiq iqlimning ta’siri 
9. Temir-beton konstruksiyalaridan samarali foydalanishdagi 
yondoshishlar. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 196 
VII BOB. MAXALLIY XOM ASHYOLARDAN QURILADIGAN 
BINOLAR KONSTRUKSIYALARI 
Qurilish konstruksiyalarining rivojlanish tarixi qadimdan boshlanadi. Ishlov 
berilmagan toshdan qurilgan birinchi inshootlar tosh davriga to‘g‘ri keladi. 
YOg‘och konstruksiyalarni qo‘llash ham qadimgi zamonlarga borib 
taqaladi. Bu tabiiy ashyolar turar joylar qurishda va eng sodda inshootlar
ustunlar, bostirmalar, kichik-kichik ko‘priklar qurishda ishlatilgan.. Quldorlik va 
feodal jamiyatlarida g‘isht- tosh me’morchiligining juda ko‘p ulug‘vor 
yodgorliklari gumbaz bilan qoplangan saroylar, madrasalar, masjidlar 
qurilganini bilamiz. O‘tgan davrda armatoshli konstruksiyalar paydo bo‘ldi va 
ularni ishlatish sohasi kengaydi. Po‘lat elementlar bilan armaturalangan g‘isht- 
tosh konstruksiyalar, quvurlar, buyumlar, ko‘priklar va boshqa shu kabilarni 
qurishda ishlatila boshladi. 
YOg‘och konstruksiyalar qo‘llashning keng yoyilishi g‘isht-tosh 
konstruksiyalar bilan qadamma - qadam bordi. Birinchi yog‘och ko‘priklar 
bizning eramizgacha bo‘lgan davrlarda qurilgan. Qadimgi vaqtda uylar va qal’a 
devorlarini qurishda tarashlangan yog‘och konstruksiyalari qo‘llanilgan. 
YOg‘och konstruksiyalar rivojalana borgan sari «shponka»li, mixli, mix cho‘pli 
birikmali murakkab sistemalar qo‘shma to‘sinlar, ramalar, gumbazlar va 
hokazolarda qo‘llana boshlangan. Keyingi 10 yillar ichida elimlab 
tayyorlanadigan elim yog‘ochli va elim fanerli konstruksiyalar, metall yog‘och 
fermalar, arkalar va boshqalar keng tarqaldi. Ayni bir vaqtda plastmassalardan 
foydalanib tayyorlangan konstruksiyalar, xususan, qatlamli plitalar, devorbop 
to‘siqlar, havo to‘ldirilgan pnevmatik qobiqlar va boshqalarni ishlatish o‘sib 
bormoqda.