Международное банковское право

§ 2. Rossiya bank qonunchiligida valyutani tartibga solish

Bank faoliyatini tartibga solish har qanday jamiyatda bank faoliyatini cheklash va tartibga solishga qaratilgan davlat-hokimiyat xarakteridagi normalar tizimi sifatida ikki shaklda - prudensial va valyutani tartibga solishda namoyon bo'ladi. Prudensial tartibga solish, yuqorida ta’kidlanganidek, butun davlat bank tizimining barqaror va ishonchli faoliyat yuritishini ta’minlashga, shuningdek, omonatchilar manfaatlarini himoya qilishga qaratilgan. Ushbu maqsadga banklarni davlat ro'yxatidan o'tkazish va bank faoliyatini litsenziyalash, banklar faoliyatining iqtisodiy standartlarini belgilash, shuningdek, asosiy quroli ta'sir (sanktsiyalar) choralarini qo'llash bo'lgan bank nazoratini amalga oshirish orqali erishiladi. ) davlat tomonidan.
Valyutani tartibga solishning maqsadi bozor iqtisodiyoti sharoitida davlatning makroiqtisodiy maqsadlariga erishish vositasi bo'lib xizmat qiladigan oqilona pul-kredit siyosatini yuritishdir. Shu ma’noda shuni ta’kidlash mumkinki, valyutani tartibga solish va valyuta nazorati tartibga solish mexanizmining ajralmas qismi sifatida mamlakat iqtisodiyotida moliyaviy oqimlarning muvozanatli harakatini ta’minlashga ob’ektiv yordam beradi va buning natijasida valyutaning barqaror ishlashiga erishadi. moliyaviy resurslar harakati haqiqatda amalga oshiriladigan bank tizimi. Shunday qilib, maqsadlarning farqiga qaramasdan, bank faoliyatini tartibga solishning ikkala turi ham bir xil natijaga ega bo'lib, bu banklar va bank funktsiyalarini bajaradigan boshqa kredit tashkilotlari faoliyatini optimallashtirishda ifodalanadi ^{[ 274 ]} .
1. Valyutani tartibga solish mexanizmining tuzilishi: huquqiy asos Rossiya iqtisodiyotining bozor munosabatlariga o'tishi, uning jahon iqtisodiyoti va xalqaro valyuta-moliya tashkilotlariga bosqichma-bosqich integratsiyalashuvi, Rossiya korxonalarining xorijiy sheriklar bilan tashqi iqtisodiy aloqalarini izchil markazsizlashtirish. Rossiyada va undan tashqarida valyuta munosabatlarini tartibga solish mexanizmini bilish juda muhimdir. Iqtisodiy xususiyatga ega bo'lgan (u ob'ektiv iqtisodiy jarayonlarga asoslangan) bu mexanizm har qanday davlatda huquqiy shaklda kiyingan.
Mavjud normativ-huquqiy hujjatlar tizimi valyuta munosabatlarini tartibga solishning huquqiy mexanizmi bo‘lib, ikki funksiyali maqsadga ega. Birinchidan, u allaqachon shakllangan valyuta munosabatlari majmuasini birlashtiruvchi statik funktsiyani bajaradi ; ikkinchidan, u ushbu kompleksni yanada rivojlantirish va o'zgartirish uchun zarur shart-sharoitlarni yaratishda, ya'ni uning rivojlanishi va o'zgarishi uchun istiqbollarni ochishda ifodalangan dinamik funktsiyaga ega. Ta'kidlash joizki, mavjud normativ-huquqiy hujjatlar tizimi doirasidan tashqarida, umuman olganda, hech bir davlatda valyuta munosabatlarini tartibga solish mexanizmi haqida gapirish mumkin emas. Ilmiy adabiyotlarda yuqorida tilga olingan tizim "pul qonunchiligi" deb ataladi. Ushbu atama keng ma'noda qo'llaniladi va nafaqat qonunlarni, balki normativ-huquqiy hujjatlarni ham qamrab oladi (Rossiya Federatsiyasi Prezidentining farmonlari, Rossiya Federatsiyasi Hukumatining qarorlari, Rossiya Bankining ko'rsatmalari va boshqalar). .). Valyutani tartibga solish mexanizmi diagramma shaklida taqdim etilishi mumkin.
Diagrammadan ko'rinib turibdiki, valyutani tartibga solish mexanizmi uchta tarkibiy elementni o'z ichiga oladi:

1. 
   turli davlat organlari tomonidan qabul qilingan valyuta qonunchiligi;
   
2. 
   turli ob'ektlar bilan valyuta operatsiyalarini amalga oshirish bo'yicha turli sub'ektlar o'rtasida yuzaga keladigan valyuta munosabatlari;
   
3. 
   turli shakllarda amalga oshiriladigan valyuta qonunchiligining valyuta munosabatlariga tartibga soluvchi ta'siri.