Meliboyeva G. S. Kimyoni o`qitishda zamonaviy texnologiyalar

3-keys Mavzu: Temirga kislotalarning ta’siri 
Keys bayoni. Bilamizki, temir kislotalardan vodorodni siqib chiqaradi: 
Fe + 2HCl = FeCl
2 
+ H
2
Fe + H
2
SO
4 
= FeSO
4 
+
H
2
Temir suyultirilgan nitrat kislota bilan NO, NO
2
, N
2
N
2
O yoki juda 
suyultirilgani bilan NH
4 
NO
3
hosil qiladi. 
Fe + 4HNO
3 
= Fe(NO
3
)
3 
+ NO + 2H
2
O 
Kontsentrlangan sulfat kislota bilan qaynatilganda SO
2
hosil qilishi kuzatiladi: 
2Fe + 6H
2
SO
4 
= Fe
2
(SO
4
)
3
+ 3SO
2
+ 6H
2
O 
100% li kontsentrlangan sulfat kislota temirni passivlashtiradi. Yuqori 
kontsentratsiyali nitrat kislota ham temirni passivlashtiradi. 
Muammoli savollar: 
1. Nima sababdan temir nitrat kislota bilan ta’sirlashganda vodorod ajralib 
chiqmaydi? 
2. Temir turli kontsentartsiyali nitrat kislota bilan ta’sirlashganda nima uchun har 
xil azot birikmalari ajraladi? 
3. Nima uchun 100 % li kontsentrlangan sulfat kislota temirni passivlashtiradi? 
O’qituvchining yechimi: 

---

133 
Temir suyultirilgan nitrat kislota bilan NO, NO
2
, N
2
, N
2
O yoki juda 
syultirilgan bilan NH
4
NO
3
hosil qiladi. Yuqori konsentratsiyali nitrat kislota esa
temirni passivlashtiradi. Buning sababi nitrat kislota kuchli oksidlovchi bo’lib, 
temir bilan ta’sirlashganda nitrat kislota parchanadi va azot oksidlari hosil bo’ladi. 
Temir bilan qaytarilishda nitrat kislota konsentratsiyasining qaytarilish 
mahsulotlariga ta’siri. 
Kontsentrlangan sulfat kislota temirni passivlashtiradi