Meliboyeva G. S. Kimyoni o`qitishda zamonaviy texnologiyalar

Amaliy keys namunasi. Mavzu: Xlorning olinishi. 
Keys bayoni: Laboratoriyada 124- gurux o`quvchilaridan Nafisa Maxmudova 
xlor gazini olishning HCl va MnO
2
dan xomashyo sifatida foydalanish usuluni, 

---

135 
Nargiza Olimova esa HCl ga KMnO
4
tasir ettirib xlorni olish va yigish usuluni 
qulay deb laboratoriya tajribasini bajarish uchun uskunalar majmui, ya`ni priborni 
yig’dilar. Ikkala o`quvchi ham xlor gazining zaxarliligini, asbobning 
germetikligiga e’tibor berib tajribani bajardilar. Ikki xil usulda yig’ib olingan xlor 
gazi bir xil miqdordagi xomashyodan ikki xil miqdorda ajralgani aniqlandi,ya’ni
birinchi o`quvchi tanlagan usulda 1 mol xomashyodan 1 mol xlor gazi 2 -o`quvchi 
tanlagan usuldan esa 2 mol xomashyodan 5 mol xlor gazi xosil bo’lgani xisoblab 
topildi. Natijada o`quvchilar baxslashib qoldilar. Birinchi o`quvchi men tanlagan 
usul qulay, chunki, unda laboratoriyada juda ko’p bo’lgan reaktiv MnO
2
dan 
foydalanish mumkin va uni ko’proq miqdorda ishlatsa hosil bo’lgan xlor miqdori 
ham ortib boradi desa, 2-o`quvchi uning fikrini inkor etib KMnO
4
oz miqdorda 
ishlatilgan bo’lsa xam unumning yuqoriligi, Shuningdek MnO
2
zaxarliligi, tajriba 
borishi uchun uni qizdirish zarurligini ta`kidlar edi. Bahsga shu guruh
o`quvchisi Komil Burxonov aralashib, ikkala usuldan ham K
2
Cr
2
O
7 
ta`sir ettrib 
olish mumkinligini va bundan tashqari osh tuzi eritmasini elektroliz qilib Cl
2
olish 
usuli eng unumli ekanligini aytdi. 
Keys topshiriqlari. 
1. Ushbu vaziyatda siz qaysi usuldan foydalangan bo’lar edingiz? 
2.Turli oksidlovchilarga xlorid kislota ta`sir ettirib xlor gazi olish usullarini ayting. 
3. Xlor hosil bo’lish unumi qaysi jarayonda yuqori va qaysi usul eng qulay,
iqtisodiy jihatdan foydali ekanligini tushuntiring.
4. Jarayonlarni reaksiya tenglamalari bilan ifodalang.