Men keldimu,dunyo ko`rdimi foyda? Ketsam martabasi osharmi?Qayda!

TENGLAMA.
Noma'lum qiymatini topish talab qilinayotgan harf qatnashgan tenglikka TENGLAMA deb ataladi.
Tenglamani yechish deb, uning barcha ildizlarini topishga (yoki uning birorta ham ildizi yo'qligini aniqlashga) aytiladi. Noma'lum harfning tenglamani to'g'ri sonli tenglikka aylantiradigan qiymati tenglamaning ildizi (yechimi) deb ataladi.


Noma'lum qo'shiluvchini toppish
N oma'lum qo'shiluvchini topish uchun yig'indidan ma'lum qo'shiluvchini ayirish kerak.


1
-23
- misol. x + 23 = 57 tenglamani yeching.
B u tenglamani yechish uchun ma’lumlarni o’ng tomonga noma’lumlarni chap tomonga ajratamiz.
Bu yerda +23 tenglikdan o’ng tomonga o’tganligi uchun ishorasi “-” bo’lib o’tadi ya’ni -23 bu yerda x=34
Demak, x = 57 - 23, ya'ni x = 34.
a) x + 45 = 79; (J:34) b) 1306 + x = 2176; (J:870)


N
+9
oma'lum kamayuvchini topish
2- misol. y- 9 = 16 tenglamani yeching.
Yechish. Noma’lum kamayuvchi chap tomonda qoldirilib ma’lum sonni ya’ni -9 o’ng tomonga +9 bo’lib o’tadi va natijada y yolg’iz qoladi.
a) x - 3260 = 4521; (J:7781) b) у - 4521 = 3260; (J:7781)


Noma'lum ayriluvchini topish
Noma'lum ayriluvchini topish uchun kamayuvchidan ayirmani ayirish kerak.
3- misol 38-z=12 tenglamani yeching.
38 - z = 12 Bu yerda “-z” tenglikning o’ng tomonida “+z” bo’lib o’tadi.
38=12+z “12” o’z navbatida tenglikning chap tomoniga “-12”
38-12=z bo’lib o’tadi.
z=26
38 - 26 = 12 to'g'ri tenglik. Javob: z = 26.
a)796 - z = 423; (J:373) 2609 - z = 1423 (J:1186)
1.Tenglamani ikki usulda yechib, uning to'g'ri yechilganligini tekshiring:
a) (x +24)-12 = 79; (J:67)
b) (y-29) + 45 = 76; (J:60)
Masala; Uchta kesmaning uzunliklari yig'indisi 143 dm. Birinchi kesma uzunligi x dm bo'lib, u ikkinchi kesmadan 23 dm qisqa, uchinchi kesmadan esa 21 dm uzun. Birinchi kesma uzunligini toping.
Yechim; masala shartiga ko’ra
1-kesma: xdm
2-kesma: xdm+23dm
3-kesma: xdm-21dm
Uchta kesmaning uzunligi x+x+23+x-21=143 bu tenglamani yechib
x+x+23+x-21=143
3x=143+21-23
3x=141
x=141:3
x=47
javob chiqaramiz. Bu 1-kesmaning uzunligi bo’ladi. Ikkinchi kesma xdm+23dm=47dm+23dm=70dm, uchunchi kesma 26dm.

Tenglamani yeching:

1) 8705-x=0 2) 25-y=12 3) 98-z=48
4) 7215-k=563 5) x-250=50 6) y-56=14
7) z-49=51 8) k-254=746 9) x+657=2777
10) 71+y=100 11) 45+z=65 12) 80+k=456
13) 5x-4x=15 14) 121y-254=120y 15) (12z-19)-11z=11
16) 8x-(15+7x)=5 17) 65-(13y+50)+14y=32 18) (45-x)-25=0
19) (x+375)-275=125 20) 69-(y+49)=0 21) 375-(25+y)=135
22) (948+a)-275=293 23) 139-(x+6)=129 24)(b+274)-116=161
25) 256-(144+y)=112 26) 800+(x-120)=1000 27) (x-940)+860=1000
28) (589+x)+300=1000 29) (x+666)+1001=2000 30) 345-(x-267)=17
31) Agar o’ylangan sondan 3125 ni ayirib , ayirmaga 2120 qo’shilsa , 8123 hosil bo’ladi . o’ylangan sonni toping .