Menejment” kafedrasi “soha iqtisodiyoti va menejmenti” fani bo‘yicha Bakalavriatning Yeutt va barcha noiqtisodiy ta’lim yo‘nalishlari talabalari uchun

Amaliy mashg‘ulotni bajarishga doir uslubiy ko‘rsatmalar

Jismoniy eskirish degan asosiy fondlarning tashqi tahsir natijasida o‘zining dastlabki istehmol qiymatini yo‘qotib borish jarayom tushuniladi.

Mahnaviy eskirish tufayli asosiy fondler o‘zining texnik eskirishi xususiyatlari va iqtisodiy samaradorligi bo‘yicha qoloq bo‘lib qoladilar.
Amortizatsiya - asosiy fondlar eskirishining qoplash usuli bo‘lib, u jismoniy va mahnaviy eskirishning puldagi ifodasidir.
1.Asosiy fondlar yillik amortizatsiva ajratmalarining ular qiymatiga nisbatining fonddagi ifodasiga amortiztsiya normasi deyiladi va quyidagicha topiladi:
_{ } bunda, (17)
Fd - Fl - mos ravishda asosiy fondlarning dastlabki va chiqarib tashlash qiymatlari so‘m
Ta - asosiy fondlarning normativ ishiash muddati, yil
2.Asosiy fondlarni to‘liq qayta tiklash uchun arnortizatsiva ajratmalari summasi quyidagicha hisoblanadi:
A =H_a *f: bunda,
f - asosiy fandlar o‘ltacha yillik qiymati, so‘m
3. Asosiy fandlarning amortiatsiya xajratnialari miqdori quyidagicha topiladi:
_{ } bunda, (18)
T -asosiy fondlarning xizmat qilish davri, yil
4. Asosiy fondlarning mukammal tahminlash va takomillashtirish umumiy yillik qiymati quyidagi ifoda orqali topiladi:
_{ }; bunda, (19)
_{ }- asosiy fondlarning butun ishlash davrida mukammal tahmirlash va takomillashtirish uchun qilingan jami harajat miqdori.
5. Asosiy fondlarning to‘liq tiklash (renavatsiya) uchun umumiy yillik arnortizatsiva ajratmalsi quvidagicha aniqlanadi:
_{ } (20)
6 .Ishlab chiqarish fondlarining rivojlantirish uchun amortizatsiya ajratmasining yillik miqdori quyidagi ifoda orqali topiladi:
_{ } bunda, (21)
H-ishlab chiqarish fondlarining rivojlantirish uchun amortizatsiya ajratmasi, % hisobida.
7. Asosiy fondlarning eksfensiv bandlik ko‘rsatkichini ulardan vaqt bo‘yicha foydaianish ko‘rsatadi va quyidagicha aniqlanadi;
_{ } (22)
T_xak - dastgohlarning haqiqiy ishlagan vaqti,
T_ren - dastgohlarning rejada ko‘rsatilmagan ishiash vaqti.
8. Asosiy fondlar intensiv bandlik ko‘rsatkichlari ulardan quvvati bo‘yicha foydaianishni ko‘rsatadi:
_{ } bunda, (23)
M_xak - vaqt birligida maolum dastgoxda haqiqiy ishlab chiqarish mahsulot miqdori,
M_rej - rejaga asosan vaqt birligida mazur dastgohda ishlab chiqariladigan mahsulot miqdori.
9. Asosiy fondlarning integral bandligi ko‘rsatkichi intensiv va ekstensiv bandlik ko‘rsatkichlarining ko‘paytmasiga teng.
K_int=K_eks+K_{m (24)}
10. Asosiy fondlarning smenalik kaoffitsenti:
_{ } (25)
N_I,N_II,N_III-1-2-3-sxemada ishlagan dastgohlar soni.
N_um-korxona, sex, uchastkaga o‘rnatilgan dastgoxlarning umumiy soni.
11. Ishlab chiqarish maydonlaridan qoydalanish qo‘rsatkichi;
d=_{ } , bunda, (26)
S- ishlab chiqarish maydoni (m³);
M- ishlab chiqargan mahsulot miqdori (tonna. kg, dona);
12. Ishlab chiqarishning fond bilan tahminlanganlik ko‘rsatkichi;
F_a = _{ } bunda, (27)
F_a- asosiy fondlarning yillik o‘rtacha qiymati, so‘m
n- ishlovchilar soni,