Menejment” kafedrasi “soha iqtisodiyoti va menejmenti” fani bo‘yicha Bakalavriatning Yeutt va barcha noiqtisodiy ta’lim yo‘nalishlari talabalari uchun

Mahsulot sifati iqtisodiy kategoriya bo‘lib, ishlab chiqaruvchi va iste’molchilarning munosabatlarini, sifatli mahsulot ishlab chiqarish, reja topshiriqlarini bajarish hamda mahsulotga narx belgilash bo‘yicha korxonaning davlat bilan munosabatlarini ifoda etadi. Undan tashqari, mahsulot sifati sifatli mahsulot uchun moddiy rag‘batlantirish va sifatsiz mahsulot ishlab chiqarilgani uchun moddiy javobgarlikka tortish bo‘yicha korxonalar o‘rtasidagi munosabatlarni ifodalaydi.


Amaliy mashg‘ulotni bajarishga doir vaziyatlar
1-vaziyat. Quyidagi jadvaldagi bo‘sh kataklarni to‘ldiring. Bunda “+” yoki “-” ishoralaridan birini qo‘yasiz. Bunda harajatlar qaysi turga bog‘liq bo‘lsa, shu katakka “+”, bog‘liq bo‘lmasa “-” ishorasi qo‘yiladi.

№	Sifat boshqaruvida vujudga keladigan harajat turlari	O‘zgaruvchan harajatlar	Doimiy harajatlar	Tannarx harajatlari
	Defekt va braklar
	Material harajatlar
	Ishchi kuchi harajatlari
	Malaka oshirish harajatlari
	Mahsulot dizaynini yaxshilash harajatlari
	Laboratoriya va sinash harajatlari
	Sifatni yaxshilovchi patent va yangiliklarni sotib olish harajatlari
	Safar harajatlari
	Sifatni oshirish bilan bog‘liq tashkiliy harajatlar
	Sifatni oshirish bilan bog‘liq asosiy vositalarga qo‘shimcha sarflar va h.k.

2-vaziyat. Quyida berilgan harajat moddalarini hisobga olgan holda, sifat harajatlarini o‘zgaruvchan, doimiy turlarining jami qiymatini toping. Shu bilan birga, tannarx harajatlari tarkibida ham sifat harajatlarining jami qiymatini aniqlang.

1. 
   Defekt va braklar - 50 000 so‘m
   
2. 
   Material harajatlar - 7 893 495 so‘m
   
3. 
   Ishchi kuchi harajatlari - 3 645 871 so‘m
   
4. 
   Malaka oshirish harajatlari - 612 245 so‘m
   
5. 
   Mahsulot dizaynini yaxshilash harajatlari - 2 198 423 so‘m
   
6. 
   Laboratoriya va sinash harajatlari - 568 412 so‘m
   
7. 
   Sifatni yaxshilovchi patent va yangiliklarni sotib olish harajatlari - 0 so‘m
   
8. 
   Safat harajatlari - 560 452 so‘m
   
9. 
   Sifatni oshirish bilan bog‘liq tashkiliy harajatlar - 56 452 so‘m
   

10.Sifatni oshirish bilan bog‘liq asosiy vositalarga qo‘shimcha sarflar - 4 789 123 so‘m
3-vaziyat. Quyidagi ma’lumotlardan foydalanib korxona mahsulotining maqbul darajasini aniqlang:

1. 
   Tovar bozorga yangi kirishida (1 oy davom etdi):
   

• 
  Tovarning bozorga kirish narxi – 750,0 so‘m
  
• 
  SHu davrda ishlab chiqarish tannarxi – 612,0 so‘m
  

2. 
   Tovar bozorga moslashganda (2 oy davom etdi):
   

• 
  Tovar narxi – 712,0 so‘m
  
• 
  Ishlab chiqarish tannarxi – 613,0 so‘m
  

3. 
   Bozorda boshqa raqobatchi tovarlar kamayganida tovar qiymatlarining o‘zgarishi (bu 2 hafta davom etdi):
   

• 
  Tovar narxi – 850,0 so‘m
  
• 
  Ishlab chiqarish tannarxi – 613,0 so‘m
  

4. 
   Bozorda raqobatchilar yana paydo bo‘ldi va tovar qiymati yana quyidagicha o‘zgardi (1 yil davom etdi):
   

• 
  Tovar narxi – 712,0 so‘m
  
• 
  Ishlab chiqarish tannarxi – 613,0 so‘m
  

Savol!

1. 
   Tovarning narxi va ishlab chiqarish tannarxi egri chiziqlarini bitta o‘qga joylashtiring.
   
2. 
   Chiziqlarning davomiyligiga qarab korxona uchun foydaning barqarorligi nuqtai nazaridan maqbul sifatni aniqlang.
   

4-vaziyat. Tovarning maqbul sifatini ishlab chiqarish ekspluatatsiya harajatlaridan kelib chiqib aniqlang:

1. 
   Tovar bozorga yangi kirishida:
   

• 
  Tovarning bozorga kirish narxi – 780,0 so‘m
  
• 
  Shu davrda ishlab chiqarish tannarxi – 642,0 so‘m
  
• 
  Ekspluata siya harajatlari – 920,0 so‘m
  

1. 
   Tovarning sifati ikkinchi darajaga ko‘tarildi:
   

• 
  Tovar narxi – 850,0 so‘m
  
• 
  Ishlab chiqarish tannarxi – 712,0 so‘m
  
• 
  Ekspluatatsiya harajatlari – 792,0 so‘m
  

1. 
   Tovarning sifati uchinchi darajaga ko‘tarildi:
   

• 
  Tovar narxi – 900,0 so‘m
  
• 
  Ishlab chiqarish tannarxi – 762,0 so‘m
  
• 
  Ekspluatatsiya harajatlari – 732,0 so‘m
  

1. 
   Tovarning sifati to‘rtinchi darajaga ko‘tarildi:
   

• 
  Tovar narxi – 1000,0 so‘m
  
• 
  Ishlab chiqarish tannarxi – 862,0 so‘m
  
• 
  Ekspluatatsiya harajatlari – 423,0 so‘m
  

Savol!

1. 
   Iste’molchi nuqtai nazaridan optimal sifatni aniqlang.
   
2. 
   Qiymatlarni koordinatalar sistemasiga joylashtirib, eng maqbul sifatni egri chiziqlarda ko‘rsating.