Menejment” kafedrasi “soha iqtisodiyoti va menejmenti” fani bo‘yicha Bakalavriatning Yeutt va barcha noiqtisodiy ta’lim yo‘nalishlari talabalari uchun

Muhokama uchun savollar:

1. 
   Aylanma mablag‘lar ishlab chiqarish aylanma fondlaridan qanday farq qiladi?
   
2. 
   Aylanma mablag‘larni tashkil qiluvchi asosiy elementlar qaysilar?
   
3. 
   Aylanma mablag‘lar tuzilmasi deganda nima tushuniladi?
   
4. 
   Qaysi omillar uning o‘zgarishiga tahsir ko‘rsatadi?
   
5. 
   Qaysi ko‘rsatkichlar ishlab chiqarish aylanma fondlari va aylanma fondlari va aylanma mablag‘lardan foydalanish darajasini tavsiflaydi?
   
6. 
   Qaysi omillar aylanma mablag‘larning aylanish darajasiga iahsir ko‘rsatadi?
   
7. 
   Korxonaning me’hyoriy bazasi deganda nima tushuniladi?
   
8. 
   Korxonaning me’hyoriy bazasini mukammallashtirish qanday ahamiyatga ega?
   
9. 
   Korxonada mahsulotning material sig‘imini kamaytirish qanday ahamiyat kasb etadi:?
   
10. 
    Aylanma mablag‘larni mehyorlashtirishning mohiyati va ahamiyati qanday?
    
11. 
    Korxonada mahsulot material sig‘imini kamaytirishning asosiy yullari va yo‘nalishlari qanday?
    

6-AMALIY MASHG‘ULOT
Mavzu: Sanoat korxonalarining mehnat resurslari
Mashg‘ulot maqsadi: Talabalarda xodimlarni joy – joyiga qo‘yish bo‘yicha hamda ularning ish haqlarini hisoblash bo‘yicha ko‘nikmalar hosil qilish
Reja:

1. 
   Bozor munosabatlari sharoitida xodimlarni tanlash va joy – joyiga qo‘yish.
   
2. 
   Korxonada mehnatga haq to‘lashni tashkil qilish.
   
3. 
   Mehnatga haq to‘lash shakllari va tizimlari.
   
4. 
   Ish haqining turlari va uni oshirish yo‘llari
   
5. 
   Mehnat unumdorligi va uning korxona hayotidagi ahamiyati.
   

Mavzuni o‘rganishga doir nazariy ma’lumotlar
Korxona qanchalik texnik tashkiliy- boshqaruv imkoniyatlariga ega bo‘lmasin, inson resursisiz u muvaffaqiyatli faoliyat ko‘rsata olmaydi.
Inson omilining korxona faoliyati samaradorligiga tahsirining asosiy jixatlari quyidagilar:
- kadrlarni tanlash va ularning harakatini boshqarish.

• 
  kadrlarni tayyorlash va uzluksiz o‘qitish.
  
• 
  Ishlovchilar tarkibining muhimligi va egiluvchanligi
  
• 
  Ishlovchilaming mehnatini moddiy va manaviy narxlashni takomillashtirish.
  

Korxonada ishlovchilar ikki toifaga bo‘linadi.
1. Sanoat – ishlab chiqarish xodimlari
2. Nosanoat tashkilot hodimlari
1.Sanoat ishlab chiqarish personali tarkibiga quyidagilar kiradi.

1. 
   ishchilar
   
2. 
   mutaxassislar va raxbarlar
   
3. 
   xizmatchilar
   
4. 
   kichik xizinat ko‘rsafuvchi xodimlar
   
5. 
   qoravullar
   

Ishchilar: asosiy va yordamchi ishchilarga bo‘linadi. Asosiy ishchilar koeffisienti quyidagicha hisoblanadi:
K_i = 1- _{ } (5)
N_um- umumiy ishchilar soni
N_yo.i - yordamchi ishchilar soni.
2. Korxona kadrlari strukturasi deganda ular alohida toifalarnmg o‘rtacha ro‘yxatidagi soni tarkibida tutgan salmog‘i tushuniladi.

U=_{ } bunda, (6)

N_i- toifa xodimlari soni.
3. Kadrlarning bo‘shash koeffisienti:
K_b = _{ } (7)
4. Kadrlarni qabul qilish koeffitsienti:
K_q=_{ } (8)
N_im- mahlum davrda qabul qilingan ishchilar soni
5. Kadrlar turg‘unligi koeffitsienti:

K_T=1-_{ } (9)

N_kk- ishga yangitdan qabul qilingan ishchilar,
N_b-ishdan bo‘shagan ishchilar,

6. Kadrlar qo‘nimsizligi darajasi, bo‘shash koeffitsienti kabi topiladi:

K_k.d=_{ } (10)

Unumdorlik ko‘rsatkichi 2 xil:

1. 
   ish vaqti birligida tayyorlangan mahsulot birligi bilan.
   

_{ } yoki _{ } (11)

M-mahsulot miqdori
T- barcha mahsulot miqdoriga sarf qilingan ish vaqtining umumiy sarfi .
M_s -mehnat sarfi.

a) Mehnat unumdorligini qanchaga oshsa, mehnat sarfi shunchaga kamayadi:

_{ } (12)
b) unumdorlikni oshirish fondi:
_{ } (13)

2. 
   Ijtimoiy mohnat unumdorligini cng mukammallashgan mohnat unumdorligi ko‘rsatkichi bo‘lib u quyidagicha hisoblanadi.
   

_{ } (14)

1. 
   boshqa ko‘rsatkich bir ishlovchiga to‘g‘ri keladigan milliy daromad hajmi bo‘lib,u jamiyatdagi faqat jonli mehnat samaradorhgini ifodalaydi:
   

_{ } (15)

2. 
   asosiy fondlardan foydalanish samaradorligi (C_a.f ) quyidagicha aniqlanadi:
   

_{ } (16)