Metall va uning qotishmalarini metall elektrodlar bilan elektr yoy erdamida suyultirib dastaki payvandlash

I = k·d A. 
bu yerda K — elektrod materiali va diametriga bog‘liq bo‘lgan koeffitsiyent, A/mm (odatda, 
kam uglerodli po‘lat elektrodlar
uchun K=30‚60).
d — elektrod diametri, mm 
Ma’lum diametrli elektrod uchun belgilangan tok kuchi qiymati me’yordan katta bo‘lsa, 
ajralayotgan issiqlik hisobiga qoplama o‘ta qizib, palaxsa-palaxsa bo‘lib ajraladi va metall 
sachraydi, natijada chok sifati yomonlashadi.

---

 
14.1-rasm. Dastaki payvantlash posti (a): 1-tok tarmog’i; 2-ulagich; 3-tok o’zgartirgich; 
5-6-elektr simi; 6-zagatovka; 7-elektrod turtkich; 8-shit; 9-stol;10-tok roslagich. 
 
14.2-rasm. Payvandlash sxemasi (b,v): 1-metal elektrod; 2-qoplama;
3-elektr yoy; 4-payvandlovchi metal; 5-shlak po’stloq. 
 
Yoy uzunligi o‘zgarmas bo‘lganda tok kuchlanishi bilan tok kuchi oralig‘idagi 
bog‘lanish keltirilgan. Rasmdagi grafikdan ko‘-rinadiki, yoyning barqaror yonish tartibi 
yoyning va tok manbaining volt-amper tavsiflarining uchrashuv nuqt asi (D) ga to‘g‘ri 
keladi. 
 
14.3-rasm. Payvandlash turlari: 
1-uchma-uch; 2-tavroln; 3-ustma-ust burchakli.

---

 
14.4-rasm. Payvandlash toki va elektr yoy manbalar xarakteristikasi: 
a— odatdagi tok manbaining xarakteristikasi; b —payvandlash tok manbaining xarakteristikasi; v— 
yoyning xarakteristikasi; e — salt kuchlanishi; 
d — yoyni barqaror yonishi. 
Ey uzunligini amalda tubandagicha saqlashga harakat ztiladi. 
bu erda d — elektrod diametri. SHu boisdan metallarni payvandlashda elektrod uchi erigan sari 
uni payvandlanadigan joy tomon surib turish yo‘li bilan yoy uzunligi saqlab boriladi. Payvandlashda foydali 
energiya quvvati (N
F
) tubandagicha aniqlanadi: 
bu erda I—-payvandlash toki, A; U — yoy kuchlanishi, V. Tok manbaining FIK (η) ma’lum 
bulsa, payvandlash uchun zarur quvvat quyidagicha aniqlanadi: 
Payvandlashda vaqt birligida suyuqlantirib o‘tkazilgai metall massasi (G) ni aniqlash zarur 
bo‘lsa, tubandagi formuladan foydalanish mumkin: 
bu erda a
p
 — vaqt birligida suyultirilgan metallning chokka o‘tish koeffitsienti G/As. Odatda, a
n
= 8—12 G/As. bo‘ladi; I — payvandlash toki, A;
t — payvandlash vaqti, s.