Metall va uning qotishmalarini metall elektrodlar bilan elektr yoy erdamida suyultirib dastaki payvandlash

Payvandlash elektrod simlari va ularning qoplamalari 
GOST 2246-70 ga ko‘ra payvandlash elektrod simlarining 77 ta markasi bo‘lib, 
ularning 6 tasi masalan, SvO8, SvO8A, SvO8GA va boshqalar kam uglerodli po‘latlarni, 30 tasi 
masalan, Sv18GS, Sv10X5M va boshqalar legirlangan po‘latlarni va 41 tasi masalan, 
5NMF, Sv12X11, SvO8X18N9T va boshqalaridan ko‘p legirlangan po‘latlarni payvandlashda 
foydalaniladi. Elektrod simlar markalaridagi Sv—payvandlash simi ekanligini, undan 
keyingi birinchi raqam uglerodning yuzdan shuncha ulush foizini, ratsamlardan keyingi 
harflar masalan, X — xromni, N — nikelni, T — titanni, M — molebdenni undan keyingi 
keluvchi raqamlar shu elementdan shuncha foiz borligini bildiradi. SHuningdek, cho‘yanlarni 
payvandlashda quyma cho‘yan chiviqlardan, alyuminiy qotishmalarni pay-vandlashda AK, AD, 
AMg markali simlardan foydalaniladi. Ma’lumki, metallarni payvandlashda sifatln choklar 
olish uchun ularning sirti maxsus tarkibli qoplamalar bilan qoplanadi. Elektrod qoplamalarni 
qalinligiga, chokning mexanik xossalariga, ishlatish joyiga va bo‘lak ko‘rsatkichlariga ko‘ra 

---

ajratiladi. Qoplamalarning qalinligiga ko‘ra ularni yupqa va qalin xillarga ajratiladi. YUpqa 
qoplamalar qalinligi 0,1—0,3 mm oralig‘ida bo‘lib, tarkibi yolg‘iz ishqoriy metallardan, 
masalan, 80—85% bo‘r, 20—15% suyuq shishadan iborat bo‘ladi. Eng oddiy qoplamali 
elektroddan ey barqarorligini ta’minlash maqsadida foydalaniladi. Qalin qoplamalar qalinligi 
0,7—2,5 mm oralig‘ida bo‘lib, tarkibida shlak ajra-tuvchi moddalar sifatida marganets ruda, 
rutil, kalsiy fto-rid, marmar va boshqalar, gaz ajratuvchi moddalar sifatida kraxmal, 
sellyuloza, magnezit va boshqalar, chokdagi oksidlar-dan metallni qaytaruvchilar sifatida 
ferromarganets, ferro-siliqiy, ferrotitan va boshqalar, legirlovchilar sifatida ferroxrom, 
ferrotitan va boshqalar kiritiladi va ularni o‘zaro bog‘lovchi sifatida suyuq shishadan 
foydalanadi. 
Elektrodlarni ishlatilishiga ko‘ra tubandagi tiplarga ajratiladi: 
1. Konstruksion po‘latlarni payvandlashga mo‘ljallangan elektrodlarga E38, E40, E42 va 
boshqa turdagi elektrodlar kiradi. Bu erda E harfi elektrod ekanligini, undan keyingi 
raqamlar bostirilgan chokning cho‘zilishga mustahkamligini bildiradi. 
2. Legirlangan po‘latlarni payvandlashga mo‘ljallangan elektrodlar: E-09M, E-
05X2M, E-YUX5MF va boshqalar.
3. Ko‘p legirlangan po‘latlarni payvandlashga mo‘ljallangan elektrodlar: E- 12X13,
E-06X13N, E-10X17T va boshqalar. 
CHok tuzilishiga ko‘ra ularni austenit klass po‘latlarni payvandlashga mo‘ljallangan 
elektrodlarni EA indeksi bilan, ferrit klass po‘latlarni payvandlashga mo‘ljallaiganlarni Ef 
indeksi bilan, qoplamalar olishga mo‘ljallanganlarni N indeksi bilan belgilanadi. Uglerodli va 
kam legirlang‘an po‘-latlarni dastaki payvandlashda foydalaniladigan elektrodlar 
markalariga UONI-13/45, ANO-4, ANO-6, OZS-23, SM-11 va boshqalar kiradi. Har 
bir tur elektrodg‘a turli tarkibli qoplamalar qoplanishi mumkin. Tubanda GOST 9466-75, 
GOST 9467-75 larga ko‘ra kam uglerodli po‘latlarni payvandlashga tavsiya etilgan elektrodlar 
tipi va markasi, GOST bo‘yicha shartln belgilarini ta’birlashga misol sifatida keltirilgan: 
Masalan;
bu erda E42A-elektrod tipi, UONI-13/45 — markasi, 5,0— dnametri, mm, u — 
uglerodli po‘latlarni payvandlashga mo‘ljallanganligini, D-qalin qoplamali, 3 — sifatiga 
ko‘ra uchinchi guruhda ekanligini, E — elektrod, 41 chokning cho‘zi-lishdagi mustahkamligini, 
2 — chokning nisbiy uzunligini (22% ligi), (5) chidamliligi (T ·40
0
gacha), B — asos 
qoplama, 2 — vertikal chokni yuqoridan pastga qarab bostirishdan bo‘lak barcha holatdagi 
choklar bostirish mumkishshgi va O — faqat o‘zgarmas tokda teskari qutbli ulanishini 
bildiradi.