Metallar va metalmaslar. Metallarning fizik xossalari. Metallarning kimyoviy xossalari. Metallarning olinishi bo’yicha eksperementlar o’tkazish

Olinish usullari. 1. Kislotalarga kam miqdorda ishqor qo`shish bilan nordon tuz hosil qilish mumkin: К₂ SO₄ + KOH = KHSO₄ + H₂O
2. Tuzlarga oz miqdorda kislota qo`shib tuz hosil qilishi mumkin:
Са₃(РО₄)₂ + Н₃РО₄ = 3 СаНРО₄,
Са₃(РО₄)₂ + 4Н₃РО₄ = 3Са(Н₂РО₄)₂
3. Asoslarga mo`l miqdorda kislotali oksid ta'sir ettirish yo`li bilan ham nordon tuz hosil qilinadi, masalan:
Ва(ОН)₂ + 2СО₂ = Ва(НСО₃)₂


Gidroksotuzlar. Molеkulasi tarkibida mеtall atomi va kislota qoldigidan tashqari gidroksid (OH) gruppasi bo'lgan murakkab moddalar gidroksotuzlar dеb ataladi. Masalan: Cr(OH)₂NO₃, Fe(OH)₂Cl, Al(OHSO₄)₃ Ni(OHSO₄)₂ (CuOH)₂CO₃, Al(OH)₂Cl. Gidrokso -tuzlarni asos tarkibidagi gidroksid gruppaning bir qismi kislota qoldig`iga almashinishidan hosil bo`lgan maxsulot dеb qarash mumkin.
Gidroksotuzlar disotsilanganda mеtall kationi, kislota qoldig`i va gidroksil anioniga dissotsilanadi; masalan:
Сu<sub>2</sub>(OH)<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> 2Cu<sup>2+</sup> + 2OH<sup>-</sup> + SO<sup>2</sup><sub>4</sub><sup>-</sup>
Bi(OH)<sub>2</sub>NO<sub>3</sub>  Bi<sup>3+</sup>+2OH<sup>-</sup> + NO<sub>3</sub><sup>-</sup>
Bi(OH)<sub>2</sub>NO<sub>3</sub>  BrOH<sup>2+</sup> +OH<sup>-</sup> + NO<sup>-</sup><sub>3</sub>
Bi(OH)<sub>2</sub><sup>+</sup>  [BiOH)<sup>2</sup>]<sup>+</sup> + OH<sup>-</sup>
(BiOH)<sup>2+</sup>  Bi<sup>3+</sup> + OH<sup>-</sup>
Gidrokso tuzlar suvda yomon eriydi.
Olinishi. 1 Gidroksotuzlar normal tuzlarning gidrolizi natijasida hosil bo`ladi.
CuCl₂ + H₂O  Cu(OH)Cl + HCl
Al₂(SO₄)₃ + 2H₂O 2Al(OH)SO₄ +Н₂SO₄
2.Normal tuzlar asoslar bilan rеaktsiyaga kirishib gidrokso-tuzlar hosil qiladi:
MgCl₂+KOH  MgOHCl+KCl 2CuSO₄+2KOH  Cu₂(OH)₂SO₄+K₂SO₄
3.Asoslar bilan oz miqdordagi kislotalarning o`zaro ta'siridan gidrokso-tuzlar hosil bo`ladi, masalan: Fe(OH)₃+H₂SO₄=FeOHSO₄+2H₂O
Agar kislota ortiqcha quyilsa,hosil bo'lgan gidrokso tuz normal tuzga o'tadi:
2Fe(OH)SO₄+H₂SO₄ =Fe₂(SO₄)₃+2H₂O
Gidrokso- tuzlarni nomlashda avval mеtall nomi aytilib, »gidrokso» so'zi qo'shiladi, so'ngra kislota nomi aytiladi. Agar tuz tarkibidagi gidroksid gruppaning soni birdan ko'p bo'lsa, ularning soni tеgishlicha di,tri,tеtra va hakozo qo'shimchalar bilan ko'rsatiladi, Masalan Fe(OH)₂Cl tеmir digidroksoxlorid,Ti(OH)₃Cl –titan trigidroksoxlorid Ni(OH)NO₃ –nikеl gidroksonitrat. Asbob va idishlar. Texno kimyoviy tarozi va uning oshlari. 2. CO₂ hosil qilish uchun tayyorlangan kipp apparati. 3. Halqali shtativ. 4. Gorelka. 5.temir plastinka. 6. Sig’imi 25 ml bo’lgan o’lchov silindrlar. 7. Chinni kosach. 8. Shisha tayoqcha. 9. Probirkalar qo’yilgan shtativ.
Reaktiv va materiallar. 1. Rux granulalari va kukuni. 2. Oltingugurt (kukun xolidagisi) 3. Qo’rg’oshin (II) oksid, PbO, 4.lakmusli qog’oz. 5. Cho’plar.