Металлургия саноатини ташкил этиш

o’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta

maxsus ta’lim vazirligi

Islom Karimov nomidagi

toshkent davlat texnika universiteti

“ UMUMIY MЕTАLLURGIYA”

fanidan ma’ruzalar matni

Toshkent – 2018

«metallurgiya» kafedrasi


fanidan ma’ruzalar matni

(5520400 – «Metallurgiya» bakalavriatura yo‘nalishi talabalari uchun

Kirish.

Sanoatda kon mahsulotlaridan metallarni ajratib olish uchun gidrometallurgiya va pirometallurgiya usullaridan foydalaniladi. Bu usullarni barchasini o‘z ichiga olgan fan umumiy metallurgiya fani hisoblanadi.
Metallurgiya deb, ruda va boshqa turdagi metall tarkibli materiallardan metall ajratib olish jarayonlarini o‘z ichiga qamrab olgan fan, texnika va sanoat tarmog‘iga aytiladi. Metallurgiya geologiya, konchilik ishi, rudalarni boyitish, metallurgiyaning o‘zi va metallarga ishlov berish (quymakorlik ishi, metallarga bosim ostida ishlov berish va b.) lardan iborat bo‘lgan konchilik – metallurgiya sanoatining umumiy zanjirida markaziy bo‘g‘in hisoblanadi.

Ilk marta metall tog‘ jinslarini parchalash, so‘ng olovda qizdirish, shuningdek tog‘ jinsini yorilib ketishi uchun suvda sovutish orqali olingan.

Metallarga bo‘lgan talab yildan yilga oshmoqda. Fan, texnika, madaniyatning taraqqiy etishini mashina, mexanizm, asbob va boshqa metall asosidagi mahsulotlarsiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Hozirgi sharoitda ko‘pgina metallarning ishlab chiqarishini oshishiga atom energetikasi, kosmik texnika, tezkor aviatsiya, radioelektronika va kompyuter texnikasining rivojlanishi sabab bo‘lmoqda.

Rangli metallurgiyada bir vaqtning o‘zida xom ashyodan kompleks foydalanish va atrof-muhitni zararli chiqindilardan ishonchli himoya qilishni ta’minlaydigan qurilmalar va kam xom ashyo sarflaydigan texnologiyalarning metallurgik ishlab chiqarishga qo‘llanila boshlanishi ilmiy-texnikaviy taraqqiyotning muhim yo‘nalishlaridan biri hisoblanadi.

So‘nggi yuz yillikda sanoatning, ayniqsa, metallurgiyaning rivojlanishi kurilmalarning quvvatlari oshirilishi va ishlab chiqarishni ma’lum sanoat zonalarida joylashtirish hisobiga olib borildi. Bu yuqori iqtisodiy ko‘rsatkichlarga erishishga olib keldi.